Minister Blok heeft lak aan de wet

Terwijl de Kamer – terecht – te hoop loopt tegen het privacy-gesjoemel van minister Plasterk krijgt minister Blok van Wonen van Paars-met-de-Bijbel alle ruimte om de Wet bescherming persoonsgegevens aan zijn laars te lappen.

Ook weet de minister dat hij de Belastingdienst heeft opgezadeld met een opdracht die tot veel fouten bij de aanzegging van huurverhoging zal leiden. Recent moest een staatssecretaris Financiën opstappen voor vergelijkbare problemen. Waarom zou de minister van Wonen daarmee wegkomen?

Bij het woningmarktakkoord hebben VVD, PvdA, D66, Christenunie en SGP in februari 2013 bevestigd dat de jaarlijkse huurverhoging per 1 juli afhankelijk wordt van het inkomen achter de voordeur. Eén regeltje, met verregaande consequenties voor gemeenten, Belastingdienst, verhuurders en huurders. Het wetsvoorstel werd in drie weken tijd door Tweede en Eerste Kamer heen gejast.

De Belastingdienst kreeg daarmee de verantwoordelijkheid om in een vloek en een zucht de verzamelinkomens (= inkomen achter de voordeur) van circa 2,5 miljoen huishoudens met een huur onder € 675 euro aan de verhuurders aan te leveren. Een megaoperatie waarvoor de dienst ongeveer een maand de tijd kreeg.

Maar dat is nog niet alles. Om die 2,5 miljoen overzichten te kunnen aanleveren heeft de Belastingdienst gegevens nodig over de adressen van die 2,5 miljoen huurwoningen. Die hebben ze niet zelf, maar worden aangeleverd vanuit de gemeentelijke basisregistraties. Helaas zitten er in die gegevens een boel fouten. Een combinatie van ondeugdelijke data leidt gewoonlijk tot nóg veel meer fouten.

Met deze rammelende gegevens moeten vervolgens de verhuurders vóór 15 mei 2,5 miljoen schriftelijke aanzeggingen voor de huurverhoging de deur uit werken. Afhankelijk van de hoogte van het inkomen krijgt de huurder een huurverhoging van 4%, 4,5% of 6,5%.

Bij de behandeling van het wetsvoorstel heeft de SP erop gewezen dat het feit dat de Belastingdienst de huurder niet informeert over de aan verhuurder verstrekte inkomensgegevens haaks staat op elementaire beginselen van de rechtsstaat. Het amendement Jansen-Voortman (33330-40) dat regelt dat de huurder door de belastingdienst in kennis moet worden gesteld van het verstrekken van zijn gegevens aan de verhuurder werd door de minister ontraden, dus verworpen. Inmiddels heeft de Nationale Ombudsman de minister teruggefloten. Blok gaat alsnog het amendement uitvoeren, dat hij eerst ontraden had.

Ook heeft de SP voorspeld dat de wet inkomensafhankelijke huurverhoging tot veel fouten zou leiden, waardoor onnodig veel privacygevoelige gegevens terecht komen bij verhuurders. Vaak betreft het gegevens over anderen dan huishoudens die een sociale huurwoning huren. Als de gegevens van de gemeentelijke basisregistratie niet  up-to-date zijn, kunnen er ook huurders van een geliberaliseerde woning en eigen woningbezitters in de databestanden terecht komen.

Volgens minister Blok was dat allemaal zwartkijkerij van het niet-constructieve deel van de oppositie. Het College Bescherming Persoonsgegevens denkt daar anders over. Zij stelt in haar rapport over de inkomenshuurverhoging van 20 december dat er sprake was van bovenmatige gegevensverstrekking over minsten 350.000 huishoudens. Het CBP concludeert letterlijk: “Bij het onderzoek naar de verwerking van persoonsgegevens door de Belastingdienst ter zake van de uitvoering van de inkomensafhankelijke huurverhoging is overtreding van artikel 11, eerste lid, van de Wbp geconstateerd.”

Overtreding van de wet, door een minister! Daar moest zelfs minister Blok op reageren, dus heeft hij op enkele punten de procedure rond de inkomensafhankelijke huurverhoging aangepast. Maar ik voorspel: ook bij de aangepaste gang van zaken zullen in 2014 tienduizenden gegevens ten onrechte (‘bovenmatig’) verstrekt worden. Simpelweg omdat de onderliggende gegevens van gemeente en Belastingdienst altijd fouten bevatten, dan wel achterlopen bij de werkelijkheid.

Blok weet dat dondersgoed, vandaar dat hij deze week aan de Kamer liet weten niet vóór 1 maart in te kunnen gaan op de kritiek van het CBP op zijn nieuwe aanpak voor de huurverhoging in 2014. Komt de brief na 1 maart, dan staat de Kamer voor een voldongen feit en kunnen de vijf Paars-met-de-Bijbel zich beroepen op overmacht: het is dan te laat om nog iets te veranderen in de processen, laat staan te concluderen dat deze wet de prullenbak in kan. Want dat zou de enige verstandige conclusie zijn.