Mijn avond met vier conservatieve mannen

In het Amsterdamse debatcentrum De Balie werd maandagavond gesproken over de nieuwe vertaling van een bundel essays die de Spaanse liberale denker Ortega y Gasset in 1929 schreef onder de titel ‘La rebelión de las masas’. Ik mocht plaatsnemen in een ‘all male panel’, zoals dat gebruikelijk is bij serieuze onderwerpen, bestaande uit de conservatieve denkers Martin Sommer, Diederik Boomsma en Yoram Stein. Het werd een, zo te zeggen, ouderwets gezellige avond.

Zijn wij massamensen? – José Ortega y Gasset en de hedendaagse massamens from De Balie on Vimeo.

Frits Bolkestein had vertaler Diederik Boomsma aangemoedigd een nieuwe vertaling van het boek, dat in 1933 voor het eerst in het Nederlands verscheen als ‘Opstand der Horden’, te schrijven. In dat boek geeft Ortega y Gasset zijn visie op de massamens die zich begint te manifesteren. Was de wereld voor die tijd volgens hem nog overzichtelijk ingedeeld tussen haves and have-nots met de opkomst van technologie en de arbeidersbeweging veranderde dat. In de visie van Ortega y Gasset, brengt die vernieuwing niet veel goeds en is de massamens ondankbaar, onbescheiden en onkundig. Een verwend kind kortom, dat zich gedraagt als orang-oetan want het verschil tussen mensen en apen is dat apen geen geheugen hebben en hun leven een soort langgerekte Groundhog day is, zo redeneert Ortega y Gasset.

Zijn woorden gaan er bij de conservatieve lezer en toehoorders in als Gods Woord in een ouderling maar ik heb er een iets andere kijk op dan de heren. Omdat ik een geïmproviseerde uiteenzetting gaf heb ik geen uitgeschreven tekst en is er alleen de video-registratie. De nieuwe vertaling heet ‘De opstand van de massamens’.

04:00 Balie-directeur Yoeri Albrecht introduceert de avond 08:22 Diederik Boomsma, rechtsfilosoof, CDA-gemeenteraadslid en bestuurslid van de Edmund Burkestichting 25:00 Volkskrant-commentator Martin Sommer 46:45 Yoram Stein, filosoof, publicist, oud-redacteur Opinio 1:01:20 Mijn bijdrage 1:22:20 Debat met panel en vragen uit de zaal