Met excuses en nog wat onderzoekjes beteugel je de crisis in het onderwijs niet

Het patroon is intussen bekend: het onderwijs vraagt om veel meer geld dan nu beschikbaar is gesteld, coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie zeggen dat ze al heel veel hebben gedaan door middelen voor het primair onderwijs te vinden, het onderwijs staakt en krijgt de oppositie mee en minister Slob komt langs om te zeggen dat hij niet meer geld heeft.

Bij ieder nieuwsfeit over de crisis in het onderwijs herhaalt deze cyclus zich: als blijkt dat het tekort toeneemt, er een vierdaagse schoolweek wordt ingevoerd, of als weer eens wordt vastgesteld dat het passend onderwijs leerlingen en onderwijspersoneel op veel plaatsen niets heeft opgeleverd. Slob staat de pers te woord, schudt leraren de hand, verontschuldigt zich dat er niet meer in zit. Waarbij hij af en toe laat vallen dat het onderwijs niet als eerste aan de beurt is bij nieuwe investeringen. Want elders zitten ze ook om geld te springen.

Probleem is echter dat meevallers niet naar andere plekken in de publieke sector gaan, maar naar het bedrijfsleven: toen de VVD bakzeil haalde rond de afschaffing van de dividendbelasting, werd bedongen dat de vrijkomende miljarden naar meevallers voor het bedrijfsleven gingen om het gezicht van de minister-president te redden. Maar het regeerakkoord was wel veranderd.

De gebeurtenis staat niet op zich. Positief is de verruiming van het kinderpardon: het bewijs dat voortschrijdend inzicht mogelijk is in een VVD-kabinet. Maar als het om onderwijs gaat, doet minister Slob nog steeds alsof het regeerakkoord in steen gehouwen is en rept de coalitie van een mooi substantieel bedrag. Dat de vrijgespeelde anderhalf miljard nooit meer kan zijn dan een begin omdat het beloningsverschil met VO er niet mee is gedicht zoals de sector en ook GroenLinks wil: ach.

Loopt de druk op, dan wordt gewezen naar de miljardenreserves van onderwijsinstellingen.

Slob en de coalitiepartijen creëren hiermee een beeld dat moeilijk te bestrijden is. Terwijl er een staking wordt georganiseerd over de volle breedte van het onderwijs, hebben besturen in alleen al het primair en voortgezet onderwijs 7 miljard aan reserves geparkeerd staan. Dat bedrag nam de afgelopen jaren toe, ook toen de financiering van sector was bevroren. Dankzij dat feit zal vooral de VVD de roep om extra geld weghonen.

Natuurlijk is dat onzinnig, maar die reserves zijn veel te hoog. GroenLinks vindt dat de ministers van onderwijs snel aan de slag moeten met een maximale reserve, waarvan alleen mag worden afgeweken voor forse investeringen die zijn goedgekeurd door het personeel. Want het blijft raadselachtig dat de groepsomvang op veel plekken net zo gestaag groeide als de financiële reserve. Knappe bestuurder die dan nog tonnen naar de bank sluist en beknibbelt op het aantal aanstellingen als het personeel een klap moet geven op de financiële keuzes. Daar bovenop komt dan wat ons betreft nog de afspraak dat 80 procent van het geld naar investeringen in het personeel moeten gaan.

Een aantal bestuurders reageert op zulke suggesties net zo voorspelbaar als de hond van Pavlov: de hakken gaan in het zand en er wordt ‘bemoei je er niet mee!’ geroepen. Terwijl de Kamer toch echt de eindverantwoordelijkheid draagt voor het onderwijs en op basis van de objectieve cijfers best te stellen is dat de crisis in het onderwijs zich wel voltrekt in het klaslokaal maar blijkbaar voorbijgaat aan een aantal bestuurskamers.

GroenLinks is de eerste om te onderkennen dat er fors meer moet worden geïnvesteerd in het onderwijs, maar realistisch genoeg om in te zien dat bestuurders die wel meer eisen van de overheid maar niet bij zichzelf te rade gaan deze coalitie een prachtexcuus geven om niets te doen.

Toch zijn de onderwijsstakers komende vrijdag ook bij Slob en Van Engelshoven aan het juiste adres. Want terwijl ze de halsstarrigheid van de sparende onderwijsbestuurders als excuus gebruiken om te zeggen dat er nog middelen zijn, weigeren ze ook concrete maatregelen te nemen die deze bestuurders tot een ander keurslijf dwingt.

Daarmee houden ze een patstelling in stand die ze de ruimte geeft om niet met een nieuwe eis naar de Ministerraad te stappen. Blijkbaar trotseren ze liever duizenden stakers op het Malieveld. Ja: als zoethoudertje wordt wat reeds toegezegd geld voor werkdrukbestrijding naar voren gehaald, maar dat is zoiets als een voorschot op je salaris krijgen: uiteindelijk wordt het gewoon verrekend.

Het blijft pijnlijk dat het kabinet het onderwijs nog altijd meer ziet als een kostenpost dan als de investeringsagenda die het in werkelijkheid is. Werd er iets dieper nagedacht over het onderwijs, dan zouden de VVD-kabinetten van de laatste jaren veel eerder geld hebben vrijgemaakt. Zodat er wel fatsoenlijke ondersteuning is voor zorgleerlingen, zodat er wel met kleinere groepen kan worden gewerkt zodat alle leerlingen de aandacht krijgen die ze verdienen, zodat er wel voldoende beloning tegenover het belangrijke werk staat dat onze leraren uitvoeren. Na 20 maart gaat GroenLinks ze een handje helpen.