Met Dick schoof de rechtstaat snel uit beeld

De aanstaande premier Dick Schoof is door de media gematigd positief ontvangen. Fijn dat er een premier is en goed dat hij capabel is. Er is wel kritiek over zijn losse omgang met privacywetten, hoewel iedereen begrijpt dat Wilders geen nette liberaal zou hebben gekozen. Ook zijn er terechte vragen over hoe een partijloze premier nou het land gaat dienen. Maar de keuze voor Schoof is op veel meer manieren risicovol, en daar zwijgen de populaire media over.

Het is geen geheim dat Schoof in zijn jaren bij de geheime diensten en het ministerie van Justitie en Veiligheid een potje maakte van privacy en wetten. Bij de NCTV liet hij burgers met nepaccounts volgen, wat niet mag. Dat geldt ook voor undercover onderzoeken naar moskeeën. Ondergetekende is jarenlang gevolgd door de NCTV.

Het betrof kritische artikelen op Joop.nl over Wilders en een ludieke actie om Covid-vaccins te gaan halen in Oss. Spionage op grote schaal van saaie burgers met een andere mening dan de VVD is niet wat de wetgever bedoeld heeft. En al helemaal niet door de NCTV, die moet coördineren en niet spioneren.

Toen Schoof bij de AIVD de scepter zwaaide probeerde hij het onderzoek over de MH17-ramp te beïnvloeden. In welke richting is niet bekend, maar de minister bood excuses aan voor zijn handelen. Schoofs politieke overtuigingen zijn sowieso problematisch, want in een interview met De Groene toonde hij zich fan van de VVD-methode (nu kabinetsbeleid) om onwettige dingen gewoon te doen tot de rechter je een beetje tegenhoudt. Afgelopen dinsdag vertelde hij openlijk op TV dat hij vindt dat islamitische scholen toekomstige terroristen opvoeden: een mening uit de diepste krochten van zionistische propaganda en islamofoob denken. 

Heel eng is echter het CV zelf. Schoof is decennialang getraind om meningsverschillen als bedreiging van de orde te zien. Dat is niet de mindset die hoort bij de leider van een democratische staat. Een baas van de AIVD en NCTV weet heel veel over individuen, wat hem een machtspositie geeft die op afstand van een ministerschap moet worden gehouden. Dit is extra pikant omdat Wilders mede namens buitenlandse staten handelt en voorzitter is van de Kamercommissie Stiekem. Hoe werkt dit allemaal uit op de wederzijdse machtsverhoudingen? Het is niet voor niets dat democratieën liever niet iemand uit deze kring aan de macht brengen en dat dictaturen vaak een leider hebben met een dergelijke achtergrond. Rusland en Egypte zijn niet de enige landen waar een spion de macht kreeg in een democratie die er kort daarna niet meer was. Spookbeelden, ja, maar waarom het risico nemen?

Dat Schoof capabel is, is juist een nadeel. Extreme politiek komt in het Westen vaak vanuit prutsers als Trump en Johnson, wat de schade beperkt. Ook is de keuze (door Schoof bevestigd en geaccepteerd) dat de commissie van vier fractievoorzitters feitelijk het land zal besturen uiterst ondemocratisch. Een regering moet officieel vergaderen met notulen, en verantwoording afleggen aan de Kamer en media. Een de facto regering die in de schaduwen werkt en een regering-in-naam die een soort senior ambtenarenoverleg is, dat past niet in een rechtstaat. Burgers moeten weten wie de baas is, dat is het minste wat we kunnen vragen.

Dit alles maakt Schoof de perfecte kandidaat voor de wit-autoritaire BBB en Wilders. Ook de VVD heeft de pretentie afgeworpen de partij van de liberaal Thorbecke te zijn. Het meest pijnlijk is dat dit de erfenis van Omtzigt wordt. Hij kreeg het vertrouwen van vele stemmers omdat hij beloofde niet met Wilders in zee te gaan. Hij sprak over het beschermen van de rechtstaat, die grote en waarschijnlijk onherstelbare verdere schade zal oplopen de komende jaren. En zijn kernpunt van een nieuwe bestuurscultuur (lees: gewone democratische politiek met eerlijkheid, transparantie en rekenschap) ligt in duigen. Mon Dieu, mon Dieu, aie pitié de notre pauvre peuple.