Met de opkomst van AI balanceren we op de rand van een nieuw duister tijdperk

Wederom vindt een technologische revolutie zijn oorsprong in het hart van het Amerikaanse rijk, onbewust doordrenkt met de waarden van het culturele systeem dat haar heeft gecreëerd.

Onopgemerkt door de Amerikaanse politieke elite, verblind als ze zijn door hun decennialange focus op militaire machtspolitiek, sluipt een nieuwe speler het wereldtoneel op. Voordat ze zich realiseren dat hun roekeloze honger naar fossiele brandstoffen en vernietiging van eeuwenoude beschavingen de aarde op de rand van de afgrond hebben gebracht, staat een nieuwe dreiging klaar om hun onwetendheid en hebzucht naar ongekende hoogten te stuwen.

Jawel, er is een nieuwkomer in het spel: kunstmatige intelligentie (AI). De "AI-revolutie" schrijdt onstuitbaar voort, niet gedreven door wijsheid of vooruitziendheid, maar door het winstbejag van de technocraten van Silicon Valley. Zij blijven geavanceerde technologieën ontwikkelen die ons verstand te boven gaan, verhuld in ogenschijnlijk nobele retoriek. In werkelijkheid resulteren zij keer op keer in surveillance, dataverzameling, massacontrole en winstmaximalisatie. Terwijl de grens tussen mens en machine steeds verder vervaagt, waarschuwen deskundigen dat we dichter dan ooit zijn bij het ontketenen van technologische krachten die op een dag hun scheppers zullen overtreffen.

De opkomst van kunstmatige intelligentie vormt een van de grootste bedreigingen, niet alleen voor de mensheid, maar ook voor wat het betekent om mens te zijn. Wederom vindt een technologische revolutie zijn oorsprong in het hart van het Amerikaanse rijk, met alle gevolgen van dien. De architecten van deze nieuwe techno-dystopie zijn overweldigend jonge Amerikaanse mannen, vaak onbewust doordrenkt met de racistische en seksistische waarden van het culturele systeem dat hen heeft gecreëerd. Hun AI-creaties weerspiegelen deze vooroordelen, van gezichtsherkenningssoftware die geen zwarte gezichten herkent tot AI-wervingstools die discrimineren tegen vrouwen.

Gedachtenpolitie

AI bedreigt, wellicht meer dan enig andere technologie, onze basisrechten en vrijheden. Recente ontwikkelingen in de neurowetenschappen stellen AI-systemen in staat om met fMRI-gegevens de gedachten, motivaties en beslissingen van mensen met angstaanjagende nauwkeurigheid te voorspellen. Dit toont aan dat AI, zelfs in de kinderschoenen, al in staat is om onze innerlijke wereld te ontcijferen en waar mogelijk te manipuleren. Mensen als Edward Snowden en Julian Assange toonden ons dat een van de primaire doelen van het Amerikaanse imperium sociale controle is, iets dat angstvallig dichtbij komt door een alwetend AI-panopticum die onze elke gedachte, gevoel en actie volgt, bewaakt en voorspelt. Degenen die deze AI-politie en propagandasystemen ontwikkelen, geven weinig om ethiek, wijsheid of de diepere vragen over wat het betekent om mens te zijn. Hun credo is er een van technologisch solutionisme en ongebreidelde winstmaximalisatie, gericht op het creëren van onderworpen burgers die slaapwandelen door een verlaagde vorm van pseudo-bestaan.

Met hun ongebreidelde drang naar winstmaximalisatie is het dan ook geen verrassing dat AI ingezet zal worden voor allerlei dubieuze doeleinden. Naast sociale controle ontstaat een groot deel van de AI-hype uit de drang van Silicon Valley-profiteurs om technologie te promoten die voornamelijk bedoeld zijn om het publiek uit te buiten. AI voor hyper-individueel gerichte digitale advertenties, manipulatie van sociale media-gebruikers, aandelenzwendel met 'pump-and-dump'-praktijken en het fabriceren van 'deepfake'-video's, dient er allemaal toe om mensen te scheiden van hun geld, privacy en autonomie. Voor techno-kapitalisten en hun investeerders is AI geen instrument voor verlichting maar een eindeloze geldmachine die beursfortuinen uitbraakt. Hun visie voor onze toekomst is die van een door AI beheerste economie, waar algoritmen onze levens van wieg tot graf bepalen, gereduceerd tot datapunten geoptimaliseerd voor maximale winst.

Tegenover deze techno-dystopische toekomst staat de mogelijkheid van een rechtvaardigere en vrijere samenleving, waarin AI de menselijke verlichting dient in plaats van winst of controle. Maar deze visie vereist een machtsverschuiving, weg van de Amerikaanse technocraten van Silicon Valley naar een bredere groep belanghebbenden die geleid worden door wijsheid en ethiek in plaats van winstbejag. Het vereist het stellen van menselijke waarden zoals mededogen, wijsheid en universele waardigheid boven de koude logica van algoritmes die consumentisme en individualisme bevorderen.

Inderdaad, de opkomst van kunstmatige intelligentie heeft zowel positieve als negatieve gevolgen voor de samenleving. Om te waarborgen dat ze wordt gebruikt voor het welzijn van de mensheid, is het essentieel om een grotere diversiteit aan mensen en perspectieven te betrekken bij haar ontwikkeling en gebruik. Hierdoor kunnen we een toekomst creëren waarin AI bijdraagt aan een eerlijkere en meer inclusieve samenleving, in plaats van een technologisch gedreven dystopie die wordt gedomineerd door een kleine groep belanghebbenden.

Nieuw duister tijdperk

We balanceren op de rand van een nieuw duister tijdperk, maar we lijken niet bij machte of zijn simpelweg niet gewillig om van koers te veranderen. Onze politieke systemen blijven gegijzeld door bedrijven en hun lobbyisten, niet in staat en niet bereid de existentiële bedreigingen, zoals klimaatvernietiging, een potentiële nucleaire catastrofe of de opmars van kunstmatige intelligentie, het hoofd te bieden. Onze cultuur blijft in de ban van de lege spektakels van consumentenkapitalisme en identiteitspolitiek, te afgeleid om de barsten te zien die zich in de aarde onder onze voeten vormen.

En daarom zal het komende duistere tijdperk er een zijn dat we zelf creëren. Het zal een tijd zijn van pandemieën, klimaatvluchtelingen, ecologische ineenstorting en eindeloze grondstoffenoorlogen, terwijl we strijden om de laatste resten vruchtbare grond en drinkwater. Het zal een tijd zijn van AI-bestuurde autonome wapens, massa-surveillance en AI-gedachtenpolitie, terwijl autoritarisme en onderdrukking zich verspreiden om de orde te handhaven in het midden van de chaos. Het zal een tijd zijn van starheid en dogma, terwijl een angstige samenleving stabiliteit zoekt in orthodoxie.

Maar het is nog niet te laat om van koers te veranderen. We kunnen nog steeds heersende machtsstructuren en opvattingen uitdagen en aandringen op een gezondere, rechtvaardigere wereld. We kunnen nog steeds de nederigheid en wijsheid vinden om in evenwicht te leven met de aarde die ons onderhoudt. Maar we moeten nu handelen, dringend en vastbesloten. We moeten ons verzetten tegen de kille logica van het kapitalisme en de onverschilligheid van de macht. Een nieuw duister tijdperk daalt misschien neer, maar er wacht nog een andere dageraad om geboren te worden – als we de moed hebben om ervoor te strijden.