Met ‘Ajax-dna’ kan je goed voetballen, maar slecht besturen

Dat bij een beursgenoteerde onderneming aan het begin van dit voetbalseizoen de einzelgänger Sven Mislintat alle vrijheid kreeg, als aangestelde Ajax-directeur betaald voetbalzaken, om 12 spelers te kopen voor ruim 100 miljoen euro, is natuurlijk waanzinnig en niet te geloven. Zonder enig overleg en toezicht kon de man zijn gang gaan. 

Mislintat moest inmiddels het veldruimen wegens een gebrek aan draagvlak bij de club en er loopt nog een onderzoek tegen hem naar de transfers van spelers en mogelijke belangenverstrengeling. De trainer Maurice Steijn is weg en een groot deel van de spelers voldoen ook (nog) niet. John van ’t Schip is afgelopen maandag aangesteld als interim-hoofdtrainer van Ajax. Ajax, de 36-voudig kampioen van Nederland, staat nu stijf onderaan. Met de hoogste begroting van de Eredivisie. Ongekend!

Een Ajaxsupporter was geboren

Toen ik 14 jaar oud was won Ajax de Europacup 1. En daarna nog 2 keer achter elkaar en won ook zelfs de wereldcup. Een Ajax-supporter was geboren op 25 kilometer afstand van het Ajax-stadion De Meer. De namen uit het elftal met Johan Cruijff van toen kan ik nog moeiteloos opdreunen. De laatste 6 jaar heb ik samen met mijn broer een Ajax-seizoenkaart in vak 421. Met mooi zicht op het veld. Recht tegenover de dug-out en de eretribune en de business skyboxen. We hebben de afgelopen 6 jaar mooie en meeslepende wedstrijden gezien in de Johan Cruijff ArenA. Historisch heeft Ajax haar hoogtepunten ook na de succesvolle jaren 70 steeds wel gehad. En even zoveel dieptepunten: sportief en financieel. Het kan niet altijd goed gaan. Soms een hele goede generatie goede voetballers met een passende trainer.

Beursgenoteerd
Inmiddels is Ajax sinds 1998 een beursgenoteerde onderneming (als enige in Nederland) en kunnen de aandelen van het Ajax-bedrijf verhandeld worden op de aandelenbeurs. Met de beursnotering krijgt het bedrijf verplichtingen op het gebied van rapportage en gedrag. En ook over hoe het bestuur uitleg geeft, hoe de toezicht op het bestuur is ingericht en dat de vennootschap en bestuurders geen tegengestelde belangen mogen behartigen.

Het gaat op dit moment sportief gezien dramatisch met Ajax. Op de onderste plaats in de eredivisie. Ongekend. Ook in de Europa League ziet het spel er van Ajax machteloos uit, daar waar Ajax de laatste jaren de tegenstanders haar wil oplegde. Jong Ajax staat ook onderaan in de Keuken Kampioen divisie. In de Ajax-kernwaarden staat dat ze de beste wil zijn.

Van crisis naar crisis
Ajax sukkelt van crisis naar crisis tegenwoordig en ontslaat de ene na de andere trainer of bestuurder. De patronen voltrekken zich dan als volgt: Sjaak Swart meldt zich via de media, een spandoek vanaf de tribune, Ajacieden Kale en Kokkie roepen wat op hun YouTube-kanaal, er volgt een officieel persbericht van de supportersvereniging. De Telegraaf en Voetbal Inside er nog overheen. En in de avond of de volgende dag heeft de directie haar besluit genomen dat de trainer en of bestuurder moet/gaat verdwijnen. De harde kern van supporters worden keer op keer beloond.

Tegelijkertijd is de reactie van de harde kern ‘een spiegel van onvrede’ van de Ajaxsupporter. Na het dieptepunt met de onbetamelijke en grensoverschrijdende dickpics van Marc Overmars, is het niet meer rustig geweest bij Ajax. Met als dieptepunt de gestaakte wedstrijd van Ajax tegen Feyenoord en bruut supporters geweld tegen de eigen club.

De Fluwelen Revolutie
‘Dit is Ajax niet meer’ schreef Johan Cruijff in 2010 in zijn column in de Telegraaf. Oud-Ajacieden traden daarna toe tot de ledenraad en het technisch hart van de club. Met het zogenaamde Ajax-dna. Wat dat ook mag zijn. Natuurlijk heb je oud-voetballers nodig in de training en voetbaladviezen. Maar bestuurlijk heb je mensen nodig die in een zeer ingewikkelde governance-structuur kunnen werken en die een beursgenoteerde onderneming - die Amsterdamsche Football Club Ajax heet - kunnen leiden.

Het is mismanagement! Of zijn het gewoon opeenvolgende gebeurtenissen waar het Ajax-bedrijf niet mee kon omgaan? Of gedragingen waarbij geen of onvoldoende rekening wordt gehouden met de belangen van de organisatie als geheel en alle stakeholders?

Dit dieptepunt nu, is mogelijk een goede en harde les om het niet meer zo ver te laten komen. “Je wordt beter door slechter te worden,” zei Johan Cruijff ooit.