Mensenrechtenbeleid Stef Blok is hypocriet

Vrijheid is het fundament voor mensenrechten. Dat zei minister Blok van Buitenlandse Zaken toen hij vorig jaar zijn mensenrechtenlezing uitsprak. Mensenrechten – die niet alleen mensen, maar ook de internationale rechtsorde dienen – noemde hij bovendien de zuurstof van de menselijkheid. Niet voor niets vormen de universele rechten van de mens een hoeksteen van het buitenlandbeleid van de minister.

Dat is natuurlijk zeer behartigenswaardig, maar pijnlijk is dat in de praktijk het gevoerde beleid met hypocrisie doorspekt is. In een wereld waarin mensenrechten meer en meer onder druk staan en het maatschappelijk middenveld door de opkomst van zogenaamde sterke mannen steeds verder slinkt, is die hypocrisie onverteerbaar.

Het leidt geen twijfel dat de door minister Blok ingestelde gerichte sancties tegen mensenrechtenschenders in bijvoorbeeld Belarus, Syrië, Venezuela en Iran steun verdienen. Waar het hypocriet wordt, is wanneer wordt ingezoomd op vergelijkbare of ernstiger mensenrechtenschendingen en zelfs oorlogsmisdaden in landen van bevriende staatshoofden. Dan volgen geen sancties. Blijkbaar regeert dan de vrienden onder elkaar mentaliteit en is de koopman dominant.

Neem Saudi-Arabië. De mensenrechtensituatie in deze islamitische staat behoeft geen betoog. Die is simpelweg abominabel. Daarnaast is dit land in belangrijke mate verantwoordelijk voor de honderdduizenden doden en miljoenen vluchtelingen in buurland Jemen, waartegen het al jaren oorlog voert. Zelfs honger wordt tegen Jemen als wapen ingezet. Maar sancties tegen Saudi-Arabië zijn nooit ingesteld. Erger nog, het is niet eens een discussiepunt.

Dan Egypte, een tweede voorbeeld. Ook dit land is betrokken bij de oorlog tegen Jemen. Het draagt bijvoorbeeld bij aan de wurgende blokkade van dat land. In eigen land wordt elk kritische geluid tegen dictator Sisi met harde hand onderdrukt, met als gevolg dat duizenden politieke gevangenen wegkwijnen in de cel. Ook hier, geen enkele maatregel vanwege mensenrechtenschendingen. Ondertussen kan het land overigens wel probleemloos militair materieel importeren uit Nederland.

Een derde illustratie, Israël, dat al ruim vijf decennia Palestina bezet en geregeld grof geweld inzet om deze bezetting in stand te houden. In 2018 werden nog zo’n 200 demonstranten in Gaza gedood – een bloedbad. De daders gaan vrijuit. In de tussentijd gaat Israël door met de sluipende annexatie van bezet gebied, vooral door uitbreiding van de illegale nederzettingen. Maar wederom zijn deze schendingen geen enkele aanleiding voor maatregelen. Handelsvoordelen voor Israël worden door de EU ondertussen wel in stand gehouden.

Deze hypocrisie heeft alles te maken met macht, geopolitiek en het grote geld. Te vaak komen deze belangen vóór mensenrechten. Dat geldt eens te meer bij het vierde voorbeeld, Turkije, dat vanwege de actualiteit bijzondere aandacht verdient.

Dit land voert al jaren oorlog tegen de eigen bevolking in het zuidoosten van het land en pakt elke tegenstander van de regering om het minst of geringste op. Een pittige tweet kan voldoende zijn. Daarnaast voert Turkije zo’n beetje oorlog tegen elk buurland.

In het verdrag van de NAVO, waar Turkije lid van is, staat: ‘de partijen … bevestigen opnieuw hun vertrouwen in de doeleinden en beginselen van het Handvest van de Verenigde Naties en hun wens om in vrede te leven met alle volkeren en alle regeringen. Zij hebben de vaste wil de vrijheid , het gemeenschappelijk erfgoed en de beschaving van hun bevolking, welke zijn gegrondvest op de beginselen van democratie, persoonlijke vrijheid en rechtsorde te beschermen.’ Prachtige woorden uiteraard. Maar als deze ook maar enige betekenis hebben, hoe kan Turkije dan nog lid zijn van dit bondgenootschap?

In 2017, toen in Europa campagne werd gevoerd voor een grondwetswijziging in Turkije, wat in een aantal EU-landen tot politiek gesteggel leidde, heeft Erdogan gewaarschuwd dat Europeanen over de hele wereld niet meer veilig over straat zouden kunnen. Ook noemde hij Nederland toen fascistisch en nazistisch – beschuldigingen die ook richting andere EU-landen worden geuit, zoals recent na de terroristische aanslagen in Frankrijk.

In zijn buitenlandbeleid maakt Erdogan gretig gebruik van jihadistische groepen die eerder in Syrië hebben gestreden. Deze groepen worden ingezet tegen Koerden in Syrië en inmiddels ook in de Kaukasus, tegen Armeniërs. Daar is de enclave Nagorno-Karabach door president Aliyev van Azerbeidzjan met steun van de Turkse president Erdogan wekenlang bestookt, onder andere met illegale clustermunitie. Vele tienduizenden vluchtelingen zijn het gevolg. Het levert beelden op die menigeen doet terugdenken aan 1915, het begin van de Armeense genocide, door wijlen Robert Fisk treffend de eerste holocaust gedoopt.

Het mensenrechtenbeleid van Blok heeft hier geen antwoord op. Gerichte sancties tegen Erdogan en zijn entourage vanwege de vele mensenrechtenschendingen in binnen- en buitenlandbeleid worden nog altijd afgewezen. Dit om de belangen van de NAVO niet te schaden en ook om een vuile vluchtelingendeal in stand te houden.

Mensenrechten zouden altijd en overal beschermd en versterkt moeten worden, in binnen- en het buitenland. Daarvoor moet het hypocriete Nederlandse mensenrechtenbeleid, dat wegkijkt voor ernstige schendingen wanneer begaan door ‘bondgenoten’, verlaten worden.