Mensen zonder geld mogen niet de dupe worden van klimaatbeleid

De Alliantie voor Sociale Rechtvaardigheid – ook kortweg Sociale Alliantie genoemd – is een initiatief van de vakbeweging, de kerken, de humanisten en uitkeringsgerechtigden. Het samenwerkingsverband begon in 2000 en is doorgegroeid naar een netwerkorganisatie waaraan naast een groot aantal landelijke, regionale en plaatselijke organisaties ook informele groepen en individuele personen deelnemen. Samen strijden zij voor een samenleving zonder armoede. De Sociale Alliantie heeft een wisselend voorzitterschap.

De Sociale Alliantie houdt zich bezig met de diverse aspecten van de bestrijding van armoede, en streeft naar een structurele aanpak: de bestrijding van de oorzaken van armoede.

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) presenteerde vandaag de Monitor Brede Welvaart & SGD’s 2019. Het algemene beeld met betrekking tot de brede welvaart is ‘overwegend positief’, stelt het CBS, maar nadrukkelijk komt naar voren dat er verslechteringen zichtbaar zijn op het gebied van werk, wonen, natuur en milieu. Dat laatste komt helaas niet als een verrassing, maar bevestigt het beeld dat de diverse organisaties uit de alliantie al veel langer hebben. Het is daarom dat de Sociale Alliantie op 6 mei haar jaarlijkse voorjaarsbrief aan de gemeenten in Nederland heeft gewijd aan de energietransitie en het klimaatbeleid, wat dat betekent voor de mensen met een kleine beurs: ouderen, kinderen, uitkeringsgerechtigden en de werkende armen in Nederland, en de rol die gemeenten daarin zouden moeten spelen. De brief put daarbij uit het manifest dat de Sociale Alliantie eerder dit jaar aan staatssecretaris Van Ark heeft aangeboden.

De brief aan de colleges van burgemeester en wethouders, en gemeenteraadsleden luidt als volgt:

Klimaatbeleid en energietransitie zijn ook voor gemeenten en regio’s een van de grootste uitdagingen van de komende jaren. Die uitdaging moet worden opgepakt zonder de tegenstelling tussen rijk en arm te vergroten. Dat vraagt om een scherp oog voor het algemeen belang, een eerlijke verdeling van lasten en lusten, en bovenal een open dialoog met àlle burgers.

Als gekozen volksvertegenwoordigers en als uitvoerders van het gemeentelijk beleid heeft u de taak condities te scheppen die (groepen) mensen en gemeenschappen in staat stellen de uitdagingen met betrekking tot de energietransitie op te pakken. De Sociale Alliantie, een landelijk netwerk dat ijvert voor een samenleving zonder armoede, verzoekt u daarbij speciale aandacht te schenken aan de situatie van mensen met een kleine portemonnee.

Het gaat economisch beter. Tegelijk groeien de tegenstellingen in de samenleving en worden de scheidslijnen groter. Dit uit elkaar groeien van de samenlevende mensen doet zich voor op veel maatschappelijke terreinen: inkomen, bezit, arbeid, onderwijs, gezondheid, digitale vaardigheid, aanpassing aan de klimaatverandering. Eind vorig jaar heeft de Sociale Alliantie aandacht gevraagd voor deze groeiende kloven in de samenleving. In het manifest Voor meer kwaliteit van leven wordt de samenleving opgeroepen in actie te komen om deze kloven te dichten.

Nu wenden wij ons tot alle gemeenteraden en Colleges van B&W in Nederland. Wij roepen u op extra aandacht te schenken aan een nieuwe kloof die dreigt te ontstaan, namelijk de kloof rond het energievraagstuk. In 10% van de Nederlandse huishoudens is nu al sprake van energiearmoede. Dat zijn ongeveer 780.000 huishoudens.

De klemsituatie rond energie dreigt de komende jaren nog groter te worden, omdat de prijzen van energie zullen stijgen en omdat de overschakeling van gas op elektriciteit extra geld gaat kosten. In dit verband wordt gewaarschuwd voor een ‘duurzaamheidskloof’: mensen met voldoende geld kunnen maatregelen treffen waarmee ze in kunnen spelen op de energietransitie; mensen zonder geld hebben die mogelijkheden minder of niet.

De overgang naar duurzame energie kan alleen succesvol verlopen als deze gepaard gaat met sociale maatregelen. Anders lopen we het risico dat klimaat de nieuwe splijtzwam in de samenleving wordt. Dat vraagt ook lokaal om maatregelen. In bijgaande notitie wordt ingegaan op de vraag wat lokaal gedaan kan worden om het ontstaan van een energiekloof te voorkòmen. Mogelijk heeft u een aantal van deze suggesties al opgepakt en voert uw gemeente een beleid dat het ontstaan van energieonrechtvaardigheden tegen gaat. Dan bent u een gemeente waaraan andere gemeenten een voorbeeld kunnen nemen en wensen wij u veel succes met de voortzetting van dit beleid, dat een bijdrage levert aan het realiseren van een samenleving zonder armoede.