Meer en meer presenteert de staat zich als vijand van de burgers

Voor de verkiezingen zei Mark Rutte een keer dat liberalen het woord 'overheid' niet zo vaak gebruiken. Ze staan daar immers uit principe kritisch tegenover. Daarom geven zij de voorkeur aan de term 'de staat'. Ik neem dat hier van hen over.  

Het ging geweldig met de economie, stelde minister Karien van Gennip zondagochtend vast in WNL op Zondag. Dat was de goede kant van het grote gebrek aan arbeidskrachten. Ondertussen is de gemiddelde koopkracht sterk gedaald. De inflatie bedraagt zo'n tien procent. Voor zover daar loonsverhogingen tegenover staan, blijven die beperkt tot een procent of drie, vier. Dat brengt vooral Nederlanders met een kleine portemonnee nu al in de problemen. Wat koop je voor welvaart als je er zelf alleen maar op achteruit gaat?

In Buitenhof kwam ombudsman Reinier van Zutphen aan het woord. Hij presenteerde ook een constatering. Geconfronteerd met misstanden en door de staat aangericht onrecht komt diezelfde staat met beloftes die vervolgens niet kunnen worden waargemaakt. De meest schrijnende voorbeelden van aldus gedupeerden zijn de slachtoffers van het toeslagenschandaal, vooral degenen die hun kinderen uit huis gehaald zagen door Befehl ist Befehl-types van de instanties. Daaronder vallen ook de Nederlanders die ten onrechte belasting moesten betalen over vermogensaanwas ondanks het feit dat die niet tot stand is gebracht. Het is nog steeds de vraag of alle slachtoffers van deze misstand gecompenseerd gaan worden of alleen zij die tegen deze behandeling bezwaar aantekenden. In dat laatste geval zullen vooral spaarzame particulieren met een bedrag tot een ton achter het net vissen en niet de miljonairs die zich van gehaaid fiscaal advies laten voorzien.

Dit alles gebeurt in een belastingparadijs waar de allerrijksten en de internationale ondernemingen de fiscale dans grotendeels weten te ontspringen. In de praktijk vinden zij de staat altijd aan hun zijde. Dat is in het Nederland van nu, het Nederland dat met zijn bondgenoten een economische oorlog voert en nog nooit in zijn geschiedenis zo dicht langs het ravijn van een kernoorlog schuifelde. Op deze manier ondermijnt de staat zichzelf. 

En dan hebben we het nog niet eens over de klimaatcrisis waarvan ernstige gevolgen zich waarschijnlijk nog eerder aandienen als verwacht. 

Meer en meer presenteert de staat zich als een instantie waarvan de burger alleen maar kwaad te verwachten heeft tenzij het tegendeel nadrukkelijk is gebleken. Je weet niet in hoeverre dit de bedoeling is van de uitvoerenden dan wel het gevolg van hun onbekwaamheid, van de desorganisatie in hun gelederen, van contraproductieve procedures. Dat doet er ook niet toe. De staat is een tegenstander. Als de staat je huis binnenkomt of je verplichtingen oplegt, kom je daardoor in moeilijkheden. Heb je daarentegen de staat nodig, bijvoorbeeld om je te beschermen tegen overlast, aanranding of diefstal, dan geeft die niet thuis. Je aangifte wordt ontmoedigd of anders onder in een bureaulade gelegd. De wijkagent is wegbezuinigd. Wie hulp nodig heeft, krijgt een of andere lul van de gemeente over de vloer die over zelfredzaamheid begint. 

Dit zijn de contouren van de staat in het derde crisisjaar van het nieuwe decennium. Voor teveel mensen wordt recht op deze manier een loterij waar de machthebbers en de lui met de juiste contacten de winnende nummers al voor zichzelf hebben gereserveerd. 

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. 

cc-foto: Number 10