Media zijn verantwoordelijk voor hun berichtgeving

Afgelopen dagen is de vraag gerezen in hoeverre de media verantwoordelijkheid hebben gedragen voor de rellen van afgelopen weekend in het Groningse Haren.

De hoofdredacteur van het NOS journaal, Marcel Gelauff stelt:

We hebben die keuze gemaakt, omdat het simpelweg nieuws is dat de burgemeester zulke maatregelen neemt, hoe absurd misschien ook de aanleiding is. Het is nieuws dat een meisje een fout maakt op de sociale media en vervolgens een dorp in Groningen rellen vreest. Het is onze taak te laten zien wat er in de wereld gebeurt en dan kan en wil ik dit niet negeren. (…). De vraag is vooral hoe je er over bericht. (…) Er waren geen extra NOS Journaals, er was geen hijgerige toon, we deden louter verslag.

De heer Gelauff schetst hier een beeld dat nieuws slechts een simpel proces is waarbij er dingen gebeuren die door een kundig journalist als nieuws kunnen worden herkend en gerapporteerd. Zolang een journalist die dingen opschrijft die nieuwswaardig zijn (en daarbij geen hijgerige toon heeft), zou hem of haar niets te verwijten vallen.

Dit getuigt van een naïeve visie op de plaats van journalistiek in onze maatschappij. De nieuwsconsument heeft er vertrouwen in dat het nieuws niet alleen ‘waar’ is, maar dat het ook een goede afspiegeling is van wat belangrijk is. Dit betekent dat de journalistiek zich niet alleen per verhaal af moet vragen of het ‘nieuwswaardig’ is, maar ook of het totale nieuwsaanbod een goede weergave is van wat op dat moment relevant is voor de kijker.

Natuurlijk is het ‘leuk’ om over een onbedoeld Facebook feestje te lezen, maar het is de vraag hoe vaak we hierover willen lezen of horen, zeker wanneer dit ten koste gaat van ander nieuws. Is het nodig dat ieder actualiteitenprogramma en ieder nieuwsbulletin hier aandacht aan besteedt?

De vraag is in hoeverre de journalistiek zich hierbij laat leiden door de vraag of het nieuws nog relevant is voor het publiek of dat zij zich laten leiden door het feit dat andere media er wel over berichten en daardoor wellicht hogere kijkcijfers of verkoopcijfers kunnen scoren.

Net zoals we in Haren hebben gezien dat de hoeveelheid nieuws over een gebeurtenis ook bijdraagt aan het groter worden van die gebeurtenis, hebben we tijdens de afgelopen verkiezingscampagne gezien dat het continu benadrukken van de peilingen en de “tweestrijd” eraan bijdraagt dat mensen deze strijd belangrijk zijn gaan vinden. Onderzoek heeft aangetoond dat mensen ook eerder strategisch gaan stemmen door de hoeveelheid ‘strategisch’ nieuws. Dit gaat ten koste van inhoudelijke overwegingen.

Ook hier is het niet de vraag of een individuele peiling nieuwswaardig is, maar veeleer of de totale verslaggeving van de verkiezingen wel een goede afspiegeling is van wat er belangrijk is voor de kiezer om een weloverwogen keuze te maken. Het zou de journalistiek sieren als ze zich minder bezig zouden houden met nieuwswaarden, en zich meer af zouden vragen of het nieuwsaanbod de burger helpt om een goed beeld van de maatschappij te vormen.

Deze week werd bekend dat de hoofdredactie van NRC Handelsblad afscheid heeft genomen van Rob Wijnberg als hoofdredacteur van NRC Next, omdat de krant ‘newsier’ moet worden “voor lezers die een brede belangstelling (moeten) combineren met een gebrek aan tijd.” De afgelopen jaren heeft NRC Next laten zien dat het wel degelijk mogelijk is om een goede en veel gelezen krant te maken die durft eigenzinnige keuzes te maken zonder achter de journalistieke meute aan te rennen. Zo schreef de krant tijdens de hype rond het ski-ongeluk van Friso pas weer met berichtgeving te komen als er iets nieuws te melden was. Het is te hopen dat de nieuwe ‘nieuwsmanager’ ook bereid is om oog te houden voor dit brede perspectief en zich realiseert dat goed en relevant nieuws een continue afweging vergt van snelle nieuwswaarde en een bredere blik op de maatschappij.

Nel Ruigrok schreef het stuk samen met Wouter van Atteveldt, Universitair docent communicatiewetenschap, Vrije Universiteit

Lees meer opinies op Joop.nl over Project X Haren:

Opinie Francisco van Jole: Filmrellen in Haren Opinie Peyman Jafari: Autochtone gemeenschap moet rellen in Haren veroordelen Opinie Chris Klomp: De held van Haren Opinie Han van der Horst: Heeft Haren een kans gemist?

Opinie Yannick La Gordt Dillié: Haren was nog maar het begin Opinie Patrick van Veen: Kudde op drift in Haren Opinie Vincent van der Vlies: Hoe Haren een Titanic werd Opinie Goos de Boer: Waarom ik aangifte doe tegen een ME’er