Marokkanen als reservaatdieren

In 1998 hoorde ik na het uitbreken van de rellen tussen Marokkaanse jongeren en de politie op het Overtoomse Veld voor het eerst de Marokkanendeskundige. Het was meteen een hele rits Marokkanendeskundigen want zo’n professie wordt in groepen afgeleverd.

In een stuk in NRC/Handelsblad werd, lang voordat kranten als Telegraaf of omroepen als PowNed het deden, het Marokkanenprobleem al gedefinieerd. Met wisselend succes. De duiding verliep langs een voorspelbare lijn. Om te beginnen was het Marokkanenprobleem altijd een Marokkanenprobleem. Zoals olijfolie in water drijft het als een bel door de Nederlandse samenleving zonder zich ergens aan vast te hechten.

Het ging nog een stap verder: de problematiek werd geheel losgekoppeld van alles wat er mogelijkerwijs ook mee te maken mocht hebben, zoals: discriminatie, werkloosheid, taalachterstand en de onmogelijkheid van de tweede generatie om de achterstand van de eerste generatie in een gracieuze sprong weg te werken.

Wel kreeg de geografische ligging van de Rif ruime aandacht. Omdat het een nogal ruig, bergachtig gebied is waar de verschillende stammen geïsoleerd existeren zou dit een cultuur in de hand werken van achterdocht en naijver. Een andere theorie die op de jongens werd losgelaten behelsde de staat van de hormoonhuishouding. Bij deze jongens zou een hogere waarde dan gemiddeld van een bepaald stofje in het lichaam aanwezig zijn, wat ervoor zorgde dat ze als dolle stieren op hol sloegen in het zicht van het politieblauw. De derde verklaring was weer historisch en ging terug tot vermeende vijandschap van Riffijnen (het merendeel van de Marokkanen woonachtig in Nederland hebben in deze noordelijke regio hun roots liggen) tegenover het Marokkaanse koningshuis.

Dit potje Marokkanen voor de arbeider verklaart amuseerde me zeer. Er was natuurlijk altijd wel iemand die dan dapper opperde dat deze jongens toch ook gewoon Nederlanders waren, etcetera, maar die stem voelde als een schaamlapje. Niet een overtuigend argument. Zoals het betaamt in dat soort stukken werden er ook een stuk of wat wetenschappelijke onderzoeken geciteerd.

Na het stuk met belangstelling gelezen te hebben kwam ik tot de conclusie dat het met de persvrijheid in Nederland helemaal niet zo slecht gesteld was. Elke mening kwam wel een keer aan bod. Echt druk maakte ik me niet, zo ongeloofwaardig leek het me dat iemand dit soort analyses voor zinnig zou zien dat ik het allemaal snel vergat. Ik zat mis. In de jaren erna zou nog vaak teruggevallen worden op de etnische verklaring van Marokkanen-gerelateerde incidenten.

Het legertje Marokkanen-deskundigen groeide. Sommigen ervan gingen undercover bij salafitische breiclubs, anderen trokken op met Marokkaane hangjongeren. De fascinatie voor de fringe-groepen van de Marokkaanse gemeenschap amuseerde me; het gemak waarmee op basis van deze inkijkoperaties deze deskundingen zich in de media opvallend gemakkelijk lieten verleiden tot generaliserende uitspraken over de hele groep verbaasde me. Het isoleren van de Marokkaanse dynamiek los van de bredere Nederlandse context schokte me. De Marokkaan teruggebracht tot een reservaatdier, of nog erger, een gevangene in een gevangenis waar men hem, in afwachting van het definitieve oordeel, alvast in heeft gestopt. Een gevangenis ergens ver weg aan de grens van ons land staat, op een trapveld. 

Na de bizarre doodslag van de afgelopen week stonden de kranten weer vol met Marokkanendeskundigen. Ze herhalen de teksten van 1998. Niet veel bijgeleerd lijkt het, ook niet in het overvloedig citeren van sociaal-wetenschappelijk onderzoek. Wat wel veranderd is, is dat van de deskundigen bij het stuk een pasfoto staat. Ze mogen gezien worden.

Volg Abdelkader op Twitter

Het laatste boek van Abdelkader Benali is Zandloper

Opinies over deze kwestie

Evert de Vos:  Hoe keurige huisvaders in scheldende monsters veranderen Abdelkader Benali:  Marokkanen als reservaatdieren Nourdeen Wildeman:  Maakt de haatbaard plaats voor de nuancebaard? Auke Hulst: De comeback van ultrageweld Malika el Allaoui:  Ons kikkerlandje ligt liever aan het infuus van sensatiezucht Mihai Martoiu Ticu: Wilders liegt Alexander Francino:  Gedode grensrechter aan de winnende hand Jan Dirk de Jong:  Hebben de Marokkanen het nou weer gedaan? Murat Isik:  De eenzame man met de vlag Bart Schut: De dood van een grensrechter Claudia Biegel: Voetbal is helemaal geen oorlog Jeroen Mirck:  Een voetballoos weekend is niet genoeg Dennis l’Ami:  Peter R. de Vries zet zich buitenspel met kritiek op grensrechters