Marokkaanse prinsjes

Dat moest het zijn! Eureka! Na jaren van wetenschap was dit dus dé conclusie. Uhmmm, maar wat nu? 

'Marokkaanse prinsjes'... Zo worden Nederlandse Marokkanen vaak weggezet. Het is één van de 'onomstootbare uitkomsten' waarom zij thuis en buiten fundamenteel van situatie verschillen. Terwijl ik zowel vanuit mijn vak als ervaringsdekundige wel wat anders kan beamen. 

Op een idyllische ochtend hoor ik de vogels fluiten. Ik staar in mijn gandorra (Marokkaans gewaad) uit het raam. In mijn rechterhand een foto van vader die er goed uitzag en bekendstond om zijn noeste arbeid. Hij kwam hier in 1970. Naast hem op de foto mijn moeder die hier naartoe kwam in 1977. Meestal kijk er even naar op zondag. Het is mijn vaste routine, voordat ik hem bel. 

'Papa en mama waren anders'... Onzin. We waren zoals elk Marokkaan gezin was. Papa wat traditioneler, mama foutloos de taal sprekend die enorm streng was in haar opvoeding. Niets pamperen, maar hard werken. Op school, we moesten presteren. 

Terug naar de foto merk ik op; beiden van 'Arabische' komaf, kijk ik hoe zij in hun twintiger jaren Scheveningen aandeden en mijn moeder hoogzwanger was van mijn oudste broer. Papa in een broek met brede pijpen, mama met haar felgroene ogen. Ze konden zo door voor Andalusisch stel.

Hoe heeft het toen moeten zijn, vraag ik me af. Papa heeft me pas laat de verhalen verteld van toen. Een vechtend Marokko dat in 1956 eindelijk de geur opdeed van op zichzelf zijn. 

Na die idyllische ochtend ontgrendel ik mijn telefoon. 

X is inmiddels tot een rechtse modderpoel verworden waar anonieme accounts er een missie van hebben gemaakt om overal een punt van te maken. Men is zó in paniek geraakt, dat men het niet meer weet. Sinds Corona lijkt het gevoel enkel versterkt. 

Maar is dat zó erg vraag ik me af? 

Er moet voor bepaalde groepsdynamica die maar niet te analyseren valt een verklaring worden gevonden. Tot mijn verbazing is het dat men denkt dat het een probleem is dat zich pas manifesteerde na 9/11 en destijds onder de loep kwam. Maar in werkelijkheid veel eerder. Wie een beetje literatuuronderzoek doet zal tig rapporten lezen over de jaren '80 van Janmaat en de incidenten in de jaren '90.

Door agogen, psychologen, sociologen, antropologen, wijkagenten, maatschappelijk werkers en ga zo maar door. Er moet een verklaring worden gegeven. Voor wat? Voor bepaald gedrag dat niet door de beugel kan. 

Daarom ben ik in het veld goudhaantje en word en werd ik regelmatig benaderd. Maar elke keer paste ik. Want ik zou het toch enkel kunnen vignetteren. Je kunt er niets zinnigs over zeggen en toch niet goed doen en niemand luistert meer naar elkaar. En wat als er simpelweg geen verklaring is en men simpelweg als drijfzand wegdrijft in het zand van de straat? Groepsdynamica weet u nog?

En na maanden literatuurstudie komt de zeer onwetenschappelijke verklaring die ik in mijn leven had gelezen; "Marokkaanse jongens zouden te veel als prinsjes worden opgevoed".

Dat moest het zijn! Eureka! Na jaren van wetenschap was dit dus dé conclusie. Uhmmm, maar wat nu? 

Nou, ik kan u vertellen beste lezer. In mijn omgeving was dat beslist niet het geval. We werden zeker niet als prinsjes grootgebracht. Au contraire. Evenmin als mijn vrienden in de Randstad.  

Miljoenen zijn er uitgegeven om jongens met een Marokkaanse achtergrond te analyseren en er wat over neer te pennen. Ook ik doe het nu. Maar Marokkaanse prinsjes? Kom op zeg. 

Het is niet bepaald een geheim dat we al een aantal decennia immens veel over 'minderheden' spreken en optekenen met enorm veel dedain. En de daarbijbehorende 'mislukte migratie' en natuurlijk de 'daarbijbehorende integratie'. En het blijft hot topic. Maar er kwam nog één boosdoener na het prinsjesverhaal. De islām moest het zijn. Natuurlijk!

Er kwamen steeds meer Nee-knikkende verklaringen. De islām biedt dit soort jongens juist rust, houvast, broederschap en erkenning. En o ja, het zorgt ervoor dat veel moslims gaan lezen en zich ontwikkelen. Want "kennis opdoen is verplicht voor elke moslim", enfin. 

Rechts blijft opperen dat we er maar niet over mogen spreken. Verbatim kan ik je met meer zekerheid zeggen dat het het meest besproken 'vraagstuk' is van de laatste decennia. Nog meer dan de nonchalante Turkse man op de Olympische Spelen die even met één hand in de zak zilver haalde. 

Dus heb ik mijn hersenen erover laten kraken. Vanuit drie wetenschappelijke oogpunten. 

Een kleine analyse - wat een deel van het probleem verklaart - én tevens wat oplossingen biedt. 

Onderdeel van de groep
Ik kan met klem zeggen dat ik onderdeel ben van de groep. 

Wie onderdeel is van de groep en simultaan de praktijk analyseert en bestudeert, ziet veel meer. En mijn bevinding is dat ik zelden een accurate verklaring en benadering van dit vraagstuk zie, noch heb gezien. Sterker nog; er wordt zelden iets aangestipt wat écht hout snijdt. 

Wat niet werkt
Het exorbitant demoniseren is in ieder geval iets wat NIET werkt. Het levert een boomerang- en reboundeffect op. 

Het gevolg hiervan is dat groepen zich naar aanleiding van deze beeldvorming naar de beeldvorming gaan gedragen. Ja, u leest het goed. Groepen vertonen dit gedrag naar aanleiding van wat men van hen vindt. En wellicht is dit ook het doel van de gehele demonisering die sedert de jaren '80 al bezig is. Dat zijn sociologisch gezien twee generaties. 

Staan wij dan ook stil bij wat voor gevolgen dit heeft en welke kant wij opgaan? Niet echt. Het journaille blijft maar doorgaan. Voorbeeld is het evident racistische motief van Gerben op de kersverse vader Hamza in Stampersgat. De Telegraaf wilde de dader humaniseren leek het. 

Je gedragen naar de beeldvorming die van je is gemaakt noemen we binnen de psychologie selffulfilling prophecy, maar wordt ook wel het Pygmalion-effect of het Rosenthal-effect genoemd. 

Iedereen die een beetje duikt in maatschappelijke kwesties en literatuur zal deze theorie dan ook veelvuldig terugvinden voor gedragsverklaring. Maar met name in de Engelse literatuur wat veel breder is en een veel groter draagvlak kent.

Wat er gebeurt wanneer wij op deze theorie inzoomen zijn er drie belangrijke facetten in dit kader;

1) Iemand die tot de 'gedemoniseerde' groep (vaak de outgroup genoemd in sociologische termen) behoort, gaat compensatiegedrag vertonen en juist 'het tegendeel' proberen te bewijzen en trekt ten strijde tegen de beeldvorming gecreëerd door de media, instanties, ambtenarij, enz.

2) Iemand die tot de 'gedemoniseerde' groep behoort gaat juist het gedrag vertonen wat het beeld primair al bevestigt. Waarom? Het maakt dan immers toch niet uit wat zij doen. De beeldvorming - zoals ik reeds zei - is immers al gevestigd, dus gedraagt men er zich ook naar en wellicht zelfs erger

3) Een mogelijk derde reactie is dat iemand apathisch wordt en er met de pet naar gaat gooien. De hele maatschappij kan hem/haar gestolen worden. Er wordt niet 'ten strijde getrokken' noch gaat iemand 'het beeld bevestigen'. Vaak krijg je hierbij ook dat men zich gaat isoleren van mensen en distantiëren zich van de samenleving (Coleman, 1990)

In alledrie de gevallen krijg je een voortbrengsel dat je niet wil. Maar alledrie zijn dus het gevolg van deze selffulfilling prophecy door de jarenlange demonisering van. 

Frases als 'het is ook nooit goed' en dergelijke klinken dan door de wandelgangen van de outgroup. En natuurlijk wordt dat door de media bewust ingezet en aangedikt. 

Gevolg? 
Iemand raakt het spoor bijster en gaat zich dus gedragen naar wat voor beeld men heeft van deze groep. En daarom is deze selffulfilling prophecy zó krachtig (in dit geval negatief) en tevens een veelgebruikte tool bij onder andere demonisering via de media. Zij dienen hun rol ook eens serieus onder de loep te nemen. 

Wat zijn een aantal mogelijke oplossingen hoor ik u hardop vragen?

1) De eerste oplossing ligt hem in de deconditionering en het tenietdoen van demonisering. Het debat moet weer met alle groepen gevoerd kunnen worden en niet de ene groep die over de ander spreekt met een demoniserende houding, hoe lastig ook. Anders heeft het geen positieve uitwerking

2) De outgroup dient zichzelf en anderen van die outgroup actief tot de orde te roepen

3) Professionals dienen thuis te zijn in en vertrouwd met hulp bieden aan de jeugd

4) De outgroup ontwikkelt zich goed, maar er zijn nog stappen te maken. De ingroup dient zich daarnaast meer open te stellen voor de demografische veranderingen. Ook dient de ingroup zich interpersoonlijker op te stellen. Want hoe je het wendt of keert; we leven nu eenmaal met elkaar en moeten het samen doen. Doen we dit niet, ben ik bang dat we straks een tweede Frankrijk of een Verenigde Staten krijgen waar een parallelle samenleving ontstaat (die er deels al is in de grote steden) en wijken nóg verder aftakelen en een soort banlieues gaan worden. Dan is het hek écht van de dam

3) Het kan zijn dat een land verandert in een parallelle samenleving. Iets waar FvD veel voor pleit en ik niet. Het is levensgevaarlijk  

4) Zelfreflectie. Eenieder dient bij zichzelf na te gaan wat de consequenties van hun daden kunnen zijn. Mij is bekend dat veel mensen dit niet (willen) doen en waarschijnlijk van dit artikel zullen smullen en zelfs in zulle n zetten en misbruiken. 

Tot slot - met oog op de toekomst - in wat voor samenleving wij gezamenlijk willen leven?

Ik in ieder geval in een verrijkend stad/dorp waar ik de buur groet, naar de moskee kan, mensen elkaar bijstaan, en ga zo maar door.