'Mark Rutte, keer vluchtelingen niet de rug toe, maar neem er meer op'

Hooggeachte heer,

Met groeiende verontwaardiging volgt Artsen zonder Grenzen de ontwikkelingen rond het vluchtelingenverdrag tussen de EU en Turkije, dat nu zo onder vuur ligt. De overeenkomst wordt door de EU-leiders nog steeds gepresenteerd als een humanitaire oplossing voor het vluchtelingenprobleem waar Europa mee worstelt. De werkelijkheid is helaas heel anders: waar het akkoord op neerkomt, is een uitbesteding – aan Turkije – van de hulp aan vluchtelingen. Terwijl de grootste vluchtelingencrisis in tientallen jaren op haar drempel plaatsvindt, weigert Europa haar morele en juridische plicht te doen. Het huis van de buren staat in brand, de buren kloppen wanhopig aan, maar de EU en haar lidstaten houden de deur op slot en trekken de gordijnen dicht.

Dringend beroep Wij doen een klemmend beroep op de Nederlandse regering om – als EU-voorzitter – snel concrete stappen te nemen dit anti-humanitaire beleid om te draaien. In lijn met de principes en waarden die het fundament vormen van de Europese samenwerking, is het hoog tijd om méér vluchtelingen op te nemen, in evenredigheid met de grootte van de vluchtelingencrisis en de capaciteit van Europa.

Turkije heeft de grootste moeite om de bijna drie miljoen Syrische vluchtelingen fatsoenlijk op te vangen en verdient daarvoor zeker steun. Iets anders is dat die steun voor verbeterde opvang in Turkije afhankelijk wordt gemaakt van politieke onderhandelingen en een verplichting om de grens met Griekenland dicht te houden. Vluchtelingen zijn geen politieke handelswaar en Europa kan zich niet afkeren van haar plicht tot het verlenen van asiel.

Misplaatste tevredenheid Ondertussen blijft de deal tussen de EU en Turkije niet zonder effect. De instroom van vooral Syrische vluchtelingen in Europa lijkt inderdaad sterk te verminderen. De tevredenheid daarover in de EU is pijnlijk misplaatst, want de echte effecten laten zich heel ergens anders voelen, namelijk in Syrië. Ruim honderdduizend Syriërs zitten nu vast in kampen aan de grens, waar hun veiligheid niet gegarandeerd is. In een vluchtelingenkamp bij Idlib bijvoorbeeld, dat op 5 mei gebombardeerd werd, vielen 28 doden. Aan de grens met Turkije kwamen vijf vluchtelingen om bij schietincidenten met Turkse grenswachten, zoals Human Rights Watch deze week rapporteerde. Turkije houdt de grenzen dicht en Europa houdt haar mond.

Afschrikbeleid Ook in Europa worden vluchtelingen geconfronteerd met geweld. Al jarenlang behandelt Artsen zonder Grenzen slachtoffers van Europa’s afschrikbeleid: mensen die gebroken botten opliepen door politiegeweld, kinderen die geraakt zijn door rubberkogels, baby’s met brandende ogen door traangas.

Met dit beleid en het gewelddadige optreden geeft Europa het uiterst zorgwekkende signaal af dat het in orde is om de verplichting asiel te verlenen af te kopen en zelfs met geweld af te wenden. Op basis van dit Europese precedent komt het hele begrip vluchteling wereldwijd op de tocht te staan. Europa kan zo niet meer geloofwaardig in de bres springen voor de rechten van vluchtelingen elders. De kans wordt steeds groter dat, net als in Syrië, mensen vanaf nu steeds vaker gevangen zullen blijven in oorlogsgebieden, waar ze hun leven geen dag zeker zijn.

Wat is nog medemenselijkheid? Met de vluchtelingendeal heeft Europa een keuze gemaakt die grote vragen opwerpt. Wat is nog de betekenis van ‘medemenselijkheid’ voor het rijkste continent ter wereld? Is er nog solidariteit met angstige en wanhopige mensen van wie de levens verwoest zijn? We roepen de Nederlandse regering dan ook nadrukkelijk op zich in de laatste weken van haar EU-voorzitterschap in te spannen om weer tot een echt Europees humanitair vluchtelingenbeleid te komen.

Hoogachtend,

Arjan Hehenkamp, algemeen directeur Artsen zonder Grenzen

CC foto: Roel Wijnants