Mark Rutte, ons brein kan niet multitasken

Rutte was met zijn telefoon bezig toen Kamerlid Esther Ouwehand hem wilde uitleggen waarom we niet zonder natuur en biodiversiteit kunnen. “Maar ik hoor alles”, zei hij. Dat denkt hij misschien, maar hij vergist zich: ons brein kan niet multitasken, hoe graag we ook willen.

Rutte ziet zichzelf vermoedelijk als een goede multitasker – net als de meeste mensen. (1) We denken dat vooral vrouwen er goed in zijn, en jongeren, die zijn immers opgegroeid in een wereld met veel snelle prikkels. Maar deze ideeën zijn door wetenschappers naar het rijk der fabelen verwezen. Niemand kan multitasken, ook vrouwen en jongeren niet. Wel kunnen we twee taken tegelijk doen als een ervan geautomatiseerd is, bijvoorbeeld tandenpoetsen of autorijden, althans zolang er niets bijzonders gebeurt op de weg). Maar we kunnen niet twee taken tegelijk doen die allebei aandacht vragen – zoals op je telefoon kijken en naar een betoog luisteren. We kunnen onze bewuste aandacht maar op één ding tegelijk richten.

Doordat we toch denken dit wel te kunnen, en dat steeds weer proberen, kost ons werk extra tijd en worden we minder effectief: het lijkt misschien alsof je dingen efficiënter doet, maar iedere switch van aandacht kost tijd en energie. Vooral bij complexe taken betekent dit dat je tot 40 procent extra tijd nodig hebt, vergeleken met de situatie waarin je de taken één voor één zou afronden. (2) Ook neem je minder goed informatie op. Je kunt bijvoorbeeld wel twitteren of facebooken terwijl je tv-kijkt, maar zodra je aandacht daarop is gericht, mis je wat er op tv gebeurt. (Overigens is dat ook geregeld te zien aan de inhoud van tweets over mensen op tv: die gaan vaak alleen over hoe iemand eruitziet, niet over de inhoud.) Via beide kanalen krijg je in feite alleen nog maar flarden mee van wat er gebeurt.

Dit leidt uiteindelijk tot een nog belangrijker probleem: het brein went aan die snelle hap-snap-flarden. Daardoor verzwakt het vermogen je te concentreren, je te richten op één ding door andere prikkels te onderdrukken en je aandacht af te schermen van afleiding. Bij mensen die veel multitasken wordt dit vermogen niet getraind, en dan geldt: use it or lose it.

Multitaskers dénken dat ze goed presteren op een taak waarbij ze snel moeten switchen, maar ze blijken er juist slechter in te zijn dan monotaskers, mensen die maar één ding tegelijk doen. (3) Vermoedelijk komt dat door hun slechtere vermogen om zich af te sluiten van de ene taak terwijl ze bezig zijn met de andere: ze kunnen hun aandacht minder goed focussen. Media-multitaskers, of ze nu jong of oud zijn, man of vrouw, zijn sneller afgeleid, hebben een zwakker werkgeheugen en zijn mede daardoor zelfs slechter in het switchen van taken. (4) Ze scoren dus slechter op een test zoals hieronder. Ze vertonen ook een verminderd volume in het breingebied dat van belang is voor het focussen van de aandacht. (5)

1. Neem een stopwatch en kijk hoe snel je van 1 tot 10 kunt tellen. 2. Doe nu hetzelfde met het opnoemen van de letters A tot en met J. 3. En nu afwisselend letters en getallen, dus A, 1, B, 2, etcetera.

Waarschijnlijk kost de derde opdracht je vier à vijf keer zoveel tijd als de paar seconden die je nodig hebt voor de eerste en tweede opdracht. Bij de derde opdracht moet je multitasken: het werkgeheugen, waarmee je je aandacht op een taak richt, moet telkens schakelen van de ene naar de andere taak en daarbij moet je onthouden waar je gebleven was. Hetzelfde gebeurt als je, met je werkgeheugen gericht op je telefoon, tussendoor probeert om naar iemands betoog te luisteren.

Ik geloof er dus niks van als Rutte zegt “Ik hoor alles” terwijl hij met z’n berichtjes bezig is. Ik denk zelf ook weleens dat ik het nieuws op tv volg terwijl ik twitter. Maar ik heb dit een paar keer getest door het nieuws terug te kijken, en besefte dan dat ik er tijdens het twitteren helemaal niets van had gehoord. Ik kan iedereen, en zeker Rutte en andere politici bij Kamerdebatten, adviseren ook eens de proef op de som te nemen. Ruttes geheugen is al niet zo best, hij mag wel wat zuiniger zijn op wat er nog over is.

(1) Zevenhuizen, M. (2012). Nederland multitaskt zich een ongeluk. Psychologie Magazine, oktober 2012, 19–24. (2) Rubinstein, J.S., Meyer, D.E. & Evans, J.E. (2001). Executive control of cognitive processes in task switching. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance, 27, 763-797. http://www.apa.org/research/action/multitask.aspx (3) Ophir, E., Nass, C. & Wagner, A. (2009). Cognitive control in media multitaskers. Proceedings of the National Academy of Sciences, 106, 15583-15587. (4) Ophir, E., Nass, C., & Wagner, A. D. (2009). Cognitive control in media multitaskers. Proceedings of the National Academy of Sciences, 106(37), 15583-15587. (5) Loh, K. K., & Kanai, R. (2014). Higher media multi-tasking activity is associated with smaller gray-matter density in the anterior cingulate cortex. Plos one, 9(9), e106698. Uncapher, M. R., Lin, L., Rosen, L. D., Kirkorian, H. L., Baron, N. S., Bailey, K., … & Wagner, A. D. (2017). Media multitasking and cognitive, psychological, neural, and learning differences. Pediatrics, 140(Supplement 2), S62-S66.