Mannen, stop met niet toe willen geven

Laten we het in deze long read over me too hebben. Over de verhouding tussen de uiterst machtige man en een ‘gewone’ vrouw, die eventueel in een werkcontext van hem afhankelijk is. Andere soorten verhoudingen negeren we even. We bespreken hier een gemiddeld patroon van een machtige man die over de schreef gaat. En de heersende kritiek dat deze me too-tijd overdreven radicaal is, moeten we gelijk maar eens ontkrachten.

Stop met zwijgen, horen we steeds bij me too. Terecht. Want hoe kunnen we grensoverschrijdend gedrag zoveel mogelijk voorkomen? Als het plaatsvindt, hoe kunnen we er dan zo goed mogelijk mee omgaan en ervan leren? Organisaties zijn niet voor niets geïnteresseerd in integriteitssystemen. Ze vragen om protocollen en beleid voor veiligheid, een morele cultuur en mentaliteit en weerbaarheid.

Alleen vinden nog altijd schrikbarend veel mensen dat we met me too doorschieten, dus met dat stoppen met zwijgen en sensitief handelen. Je mag ook niks meer, denken of roepen ze, bijvoorbeeld in het bedrijfsleven of in het publieke debat. Of dat de overheid zich teveel bemoeit met dit soort zaken, zelfs bij de studentenverenigingen waar het toch allemaal wel meevalt?

Die mensen moeten we blijven wijzen op het feit dat me too is ontstaan doordat machtige mannen niet willen toegeven wat ze doen. A neverending story. Dat niet kunnen ownen, is de kern van het probleem, niet stoppen met zwijgen. Hoezeer dat óók nodig is. Oorzaak, gevolg. De oproep moet worden: stop met niet toegeven.

Dit blijkt uit de ervaringen van de mensen die ik gesproken heb en helaas uit eigen ervaring. Die gooi ik op een hoop voor in dit artikel. Hier illustreer ik een gemiddeld patroon van hoe de machtige man over de schreef gaat. Die geen behoefte noch noodzaak voelt om moreel gezien echt contact met zichzelf en de vrouw te maken. Om innerlijk werk te verrichten en wangedrag als zodanig jegens zichzelf en de ander toe te geven en op te lossen. Tenzij hij onderuit gaat en vaak zelfs dan niet.

Die mannen gaan rustig door met pretenderen dat ze deugen. Alsof ze nooit wat gedaan hebben. Sommigen gaan vroeg of laat weer over de schreef. Dat lukt, want alles wordt hen op een gouden plateau aangereikt en de wereld ligt aan hun voeten. Want sommigen beschikken over gigantische roeptoeters. Met macht komt verantwoordelijkheid, maar dat kan hen niets schelen. Kortom, wat nou doorschieten met me too en teveel overheidsbemoeienis?

Toxische signalen en gedragingen herkennen

Nou verkeren we gelukkig in een tijd waarin kwaliteitsinformatie in overvloed terug te vinden is. Voor iedereen, niet alleen voor de levenslange nerds zoals ik, die graag in het intellect bivakkeren. En dan geen fluf-informatie van de TikTokkers, maar stevig werk van mensen zoals Gabor Maté, Doctor Ramani of professor Sam Vaknin.

Die leggen uit hoe het patroon van de machtige man die over de schreef gaat er gemiddeld genomen uitziet. Ook populaire podcasts zoals Women of Impact, Lewis Howes, Rich Roll en anderen bespreken regelmatig hoe de fases van ongezonde verhoudingen of dwang eruit zien, ook in een werkcontext. Met die kennis wordt het eenvoudiger om toxische signalen en gedragingen te herkennen wanneer die zich voordoen. Wanneer mensen er niet acuut in gedwongen worden.

Houd altijd mededogen voor jezelf is de insteek voor vrouwen. Het ligt aan de man die over de schreef gaat, niet aan jou. 

Avatar van prooi

Professor Sam Vaknin bespreekt het patroon van de machtige man met dark triad-trekken die zaken niet kan toegeven. Simplistisch uitgelegd, werkt de man met een avatar van zijn prooi in zijn brein, niet met de volledige vermenselijking van de vrouw.

In eerste instantie is de avatar een uiterst positieve representatie, als verlengde van zijn ego. Inclusief zijn eigenwaarde dat een boost wil. De man komt even halen, zeg gerust opslurpen bij zijn prooi.

Als het foute gedrag gepland en niet acuut is, gaat hij dwangmatig sturen in de interactie. Hij inventariseert hoe hij het gaat aanpakken. Hoe ver haar grenzen opgerekt kunnen worden. Dus hoe ver hij later kan gaan met grenzen overschrijden.

Stap niet af van eigen gestelde grenzen. Natuurlijk niet alleen bij machtige mannen, maar ook bij mensen aan wie je je vertrouwen geeft en waar je om geeft.

Alles moet in zijn illusie in rap tempo gebeuren en natuurlijk volledig op zijn manier. De machtige man zet ondertussen zijn gelaagdheid in verschijningsvormen in jegens de vrouw en anderen om hem heen. Hij wil vooral in stand houden dat hij deugt. Door anderen erbij te betrekken, voelt hij zich gesterkt in zijn illusie en imago.

De vrouw echt zien als individu, valideren en het beste met haar voor hebben, zijn zaken waar die vanuit zijn geknutselde avatar en illusie niet of nauwelijks op uit is. De vrouw is slechts functioneel inzetbaar voor waar hij even zin in heeft.

Bang om hem tegen zich in het harnas te jagen

Nadat hij over de schreef is gegaan, buigt zo’n man met dark triad-trekken de avatar van de vrouw om tot van alles wat negatief is. In sommige gevallen moet de vrouw zelfs helemaal stuk.

Soms gaat hij als seriepester te werk. Dan zet hij eventueel anderen in, die het hand boven zijn hoofd houden en de makkelijkste weg kiezen. Dàt is waarom zoveel vrouwen zwijgen... Bang om de confrontatie aan te gaan en hem tegen zich in het harnas te jagen, met alle gevolgen van dien. Al helemaal wanneer ze voor zaken van hem afhankelijk zijn in de werkcontext. En het goede in hem nog willen zien. Want hij kan uiteraard zowel een immorele klootzak als een fijne man zijn.

De vrouw gaat zijn fouten in een context plaatsen en analyseren waarom hij alles gedaan en gezegd heeft. Soms gaat ze zelfs recht praten wat hartstikke krom is. Ze gaat emotioneel gezien van hot naar her. Niets anders dan toxisch.

Vertegenwoordigers van het goede gevecht

Overigens, dat dit soort mannen zo gehard zijn om de gevestigde macht te worden en in staat zijn om op dergelijke wijze te werk te gaan, is exact de reden waarom ze zo succesvol zijn – en blijven. Zeker ‘bepaalde’ apenrotsen gaan niet zonder ontiegelijk veel politiek bedrijven. Daar kan een tere ziel, hoe inhoudelijk ijzersterk dan ook, nooit tegenop.

Deze mannen kunnen soms tegelijkertijd vertegenwoordigers van het goede gevechtzijn. Dat brengt de vrouw in een onmogelijke positie. Ze onderschrijft zijn werk, dus wil ze niet tegen hem zijn en hem zijn bestaan ontnemen door te snel heftige stappen te zetten. Ze schiet van hot naar her, van zijn foute daden en uitspraken naar wat ze samen met anderen van hem ziet.

Exact dit is schrijnend voor haar gevoelsleven en eist veel tijd en energie wanneer ze erdoorheen gaat. Hoe grensoverschrijdend gedrag bij de vrouw neerdaalt, wat daarbij de verschillende uitingsvormen zijn, laat ik even achterwege. De fases en emoties kunnen verschillen. Ieder mens gaat immers anders om met voorvallen. Maar het is in ieder geval gefaseerd. En dat moeten we respecteren, waarover zo meer.

Juist hij aan de top van de apenrots

Hoe dan ook, wanneer de vrouw een negatieve avatar in zijn brein is geworden, zoals professor Sam Vaknin uitlegt, begint hij aan het welbekende gaslighten – liegen, bagataliseren, of de realiteit van wat er gebeurd is en hoe dat voor haar geweest is volledig vertroebelen. Ineens is zij het probleem. Hij doet alsof zij gek is.

De man richt soms reputatieschade aan. Hij gaat de vrouw demoniseren / vernederen / uitlachen. Genoeg mensen om hem heen die daar zeer gewillig in meegaan. Onder andere omdat het sensationele verhaal hem interessant maakt, soms om wie de vrouw nou precies is. Zijn verhaal moet immers onderbouwen waarom juist hij aan de top van de apenrots staat. Nogmaals, een verlengde van zijn ego.

Soms voert hij de druk op met zaken zoals foto’s, opnames, of berichten. Alles om maar niet toe te geven. Je zou denken dat toegeven toch echt makkelijker is dan al die intriges. Toegeven, betekent vaker dan mensen denken: er sneller en beter vanaf komen.

Normaal gesprek voeren

Niet toegeven, gaat natuurlijk over angst. Dat de vrouw de man in de val lokt en het gelijk wettelijk gaat inzetten. Dat hij publiekelijk van zijn apenrots valt. Dit terwijl vrouwen juist oprecht andere intenties kunnen hebben, in ieder geval veel vaker dan mensen denken. Toegeven, betekent vergeven en soms de relatie herstellen. Man, wat kan deze samenleving meer vergeving gebruiken. Volgens het recht gelijk halen, is niet altijd per definitie de belangrijkste doelstelling, zelfs niet van feministen die pertinent voor rechtvaardigheid staan.

Veel dames willen gewoon een normaal gesprek kunnen voeren als er iets heel erg verkeerd is gegaan. Ze willen in veel gevallen de ruimte bieden voor een alternatief, met of zonder mediation. Maar de kaders, ernst van de fouten en wel of niet toegeven, bepalen uiteraard een heleboel.

Niet als hij doet alsof ze spoken ziet: ‘jammer dat je zo’n beleving hebt gehad’, of ‘dat je je onveilig hebt gevoeld’. ‘Maar ik was me van geen kwaad bewust’. Man, vrij onmogelijk bij aanrandingen of erger, nietwaar?

Professor Sam Vaknin onderstreept dat wanneer het te heet onder zijn voeten wordt en de machtige man maar niet wil toegeven, dat hij geneigd is om de communicatie af te sluiten. Hij draait het bijvoorbeeld om en beweert dat hij zich onprettig en onveilig voelt door de situatie – victim blaming, met alle gevolgen voor de werkcontext van dien. Banen, netwerken, relaties, statussen en financiën kunnen stuk gaan.

Nogeens, een schoon geweten en het juiste doen – toegeven – is voor veel machtige mannen helemaal niet belangrijk. Die pretenderen te deugen, of deugen selectief: met sommige zaken of mensen – groepen – wel en met andere niet. Te herkennen aan hoe ze openlijk lacherig over mensen doen die het juiste nastreven.

Voorbeelden van me too

In het patroon is de vrouw door de man ergens in de tijd als avatar in een specifiek ‘doosje’ gestopt, waarmee zijn slechte intenties, attitudes en gedragingen zich hebben kunnen manifesteren:

Milde me too: een machtige man belt een vrouw op met het voorstel om een keer seks te hebben, no strings attached. De vrouw weigert en is beduusd. Want hij weet toch dat ze slechts samenwerken? Dat ze bovendien altijd loyaal naar andere vrouwen toe is? Waarom stelt hij dit voor? Het voelt als een afbreuk op haar integriteit en hun werkrelatie. Een ongepaste omgangsvorm in de werkcontext.

Dit valt te herstellen door terug te bellen met iets in de trend van: dat was niet handig van me. Excuses. Eventueel waar dat vandaan kwam. Oftewel, toegeven. Waar ze met barmhartigheid op kan reageren. En opgelost.

In plaats daarvan hoort de vrouw een hele tijd niets meer. Na een jaar komt hij met een onzinverhaal en zegt dat iemand met zijn stemgeluid en telefoonnummer gesprekken heeft gevoerd. Oftewel, gaslighten.

Het lukt hen beiden om amicaal te blijven, met toch een barstje in hun werkrelatie. Als ze het jaren later nog eens probeert, neemt hij de telefoon niet op en stuurt hij als reactie op haar vraag slechts een bericht: effe druk.

Zwaardere me too: een machtige man haalt als vriend eerst veel informatie op bij de vrouw, ook over een aantal zwakke plekken. Vervolgens gebruikt hij de informatie om haar (te proberen) te schaden. Met dynamieken uit haar jeugd of andere zaken. Maar zwakke plekken of zaken die ons overkomen, vormen nooit een blauwdruk voor een mensenleven. Het authentieke zelf doet dat. Ze weet zich eruit te redden, met helaas aanrandingen en uitspraken die niet kunnen. Erger heeft ze kunnen voorkomen.

Als de vrouw niet sterk en geheeld is van de zwaktes, kan ze er uiteraard aan onderdoor gaan. Van de schrik bekomen, moet iedereen na zo’n voorval. Immers ziek dat een man zich eraan waagt en haar als speeltje voor zo’n experiment inzet. Een experiment waarmee hij zijn macht en superieuriteit onderstreept in de hoop dat ze knakt. Een blijk van de machtspositie die zij niet heeft.

De vraag die iedereen met wie ik gesproken heb verbindt: waar de hel hebben ze dit aan verdiend? A neverending story.

Het patroon laat zien dat het ook om een heleboel manipulerende, ondermijnende en bedreigende uitspraken gaat die de machtige man doet. Soms tot aan sextortion en meer aan toe.

Ik ga je gewoon dwingen

Los van goede informatie over het patroon, begrijpen we tegenwoordig steeds beter hoezeer we woorden van de machtige man jegens de vrouw gelijk serieus moeten nemen.

Voorbeelden:

Mijn ziel is zwart. Zelfs wanneer je niks met zielen hebt en geen antenne voor spiritualiteit, vang je iets op van zijn gemoedstoestand, vermomd als ironie. De man wil de vrouw om zich weer kiplekker te voelen.

Je lokt het uit door hoe je eruit ziet.

Wanneer je iets van hem vraagt in de werkcontext: hangt van de seksuele diensten af die je kunt verrichten.

Of manipulaties zoals: ben jij eigenlijk wel in staat om gezonde relaties aan te gaan? Hij probeert je bepaalde zwaktes of onzekerheden aan te praten die irrelevant zijn, gebaseerd op informatie die hij misbruikt om je in zijn avatarraamwerk te proppen.

Jij hebt een dominante man nodig. Dat is gewoon zo. Zullen we?

Ik ga je gewoon dwingen. Doe er bij deze uitspraak gelijk alles aan om zo goed mogelijk uit de situatie te komen. Na afloop voelt het voor de vrouw blijkbaar alsof haar lichaam een marathon heeft gelopen. Alsof ze bergen heeft moeten verzetten om het contact met zijn barmhartigheid niet te verliezen, om zich eruit te redden.

Kortom, ik blijf herhalen dat we moeten ophouden met dat opdringerige ‘stop met zwijgen’, omdat woorden ertoe doen. Gewoon: ‘stop met niet toegeven’. Daar schieten we totaal niet in door en mogen we politici op aanspreken om er werk van te maken. We mogen blij zijn dat we in een land leven waarin me too onderwerp van gesprek kán zijn.

Rekening houden met allerlei belangen

Hoezeer vrouwen vaker moeten melden of aangifte moeten doen – vooral vrouwen uit minderheidsgroepen vind ik om diverse redenen, maar dat terzijde – alles is maatwerk qua aanpak wanneer mannen geen gewoon gesprek erover kunnen voeren. Niks daaraan is zwartwit, hoezeer handreikingen een lijn proberen uit te dragen. Daar kom ik in een volgend artikel op terug, inclusief de uitdagingen en pijnpunten van deze tijd.

Maar het liefst zet je mannen en vrouwen niet tegenover elkaar. Kijk maar naar landen waar dit wel gebeurt. Rampzalig. Dàt is waar we helaas al in doorschieten. Dat kan nooit goed zijn. Dus is het nobel hoe vrouwen daar rekening mee proberen te houden qua belangen, zelfs wanneer hen iets is aangedaan.

Gefaseerd doch resoluut te werk gaan bij me too is slim. Ook om de gefaseerde toestand bij de vrouw te respecteren na grensoverschrijdend gedrag. Dat is niet hetzelfde als een gebrek aan eigenwaarde of kracht hebben. Integendeel. En niet hetzelfde als naïviteit of zwijgen. Of vinden dat wat vrouwen gedogen andere proporties moet kennen. Het is soms iets om trots op te zijn.

De vrouw mag vieren dat ze iets heeft wat de machtige man niet heeft, namelijk zuiverheid. In ieder geval niet jegens haar.

Hoe triest is het dat hij een bestaan heeft opgebouwd dat hem naar de top van een apenrots heeft geleid, waarmee hij door zovelen gedragen wordt, maar niet in staat is om zich intrisiek moreel te gedragen?

Geef de machtige man in sommige situaties nog stapsgewijs een kans om het recht te trekken. Laat maar zien waar je uit bestaat, is de insteek. Officiële vervolgstappen kunnen altijd nog, zelfs binnen bepaalde kaders jaren later. Omdat we de verbinding met elkaar steeds vaker kwijtraken en die moeten willen herstellen. Fouten toegeven, betekent vaak officiële stappen van integriteitssystemen ontwijken.

Sommigen beweren dat je je niet met iedereen moet willen verbinden. Dat je sommigen zelfs moet willen elimineren. De insteek is alleen dat als je probeert, dat je in ieder geval jezelf in de spiegel kunt aankijken. Uiteraard moraliteit zonder in naïviteit te verzanden.

Effect van politiek en apenrotsen

In de werkcontext zal ik nooit bagataliseren wat het effect is van politiek en apenrotsen. Van kansen, financiën en netwerken. Van waar de machtige man toe in staat is in het kader van repercussies. Van levenslopen. Maar parkeer dit even.

De wereld is ontiegelijk groot. Er zijn altijd weer nieuwe mooie mensen, netwerken en wegen. Duisternis blijft nooit eeuwig van kracht. Niet door de machtige man die over de schreef is gegaan. En niet door anderen die hij erbij betrekt die zwijgen, roddelen, cancelen en de makkelijkste weg kiezen.

Ach, geef mij maar minder geld, status, netwerken en spectaculaire kansen onder de streep aan het eind van mijn leven. Liever rust, een schoon geweten, de menselijke maat en altijd het juiste willen doen. Zuiver en intens leven. Successen betekenen in mijn ogen pas iets als de mens deugt en probeert te deugen. Daar hoort fouten toegeven bij. En anders stop je je successen maar in – vul de rest van de zin in.

De belangrijkste insteek is misschien wel: al kan niemand bij wijze van spreken je integriteit erkennen, zolang jij dat kompas kan zien, weet je wat je in huis hebt. 

Patroon doorbreken

En kom op. De machtige man die over de schreef gaat, weet wat zijn intenties, attitudes en gedragingen waren ten opzichte van de vrouw. Slechts een enkele keer treden er blinde vlekken op. Dus doorbreek het patroon: stop met niet toegeven. Als je bovendien foute neigingen hebt, doe er wat aan vóórdat je over de schreef gaat.

De insteek is: zou de machtige man dit bij zijn dochter gedogen? Geen meldingen, onderzoeken, aangiftes en procedures zijn voor dat inzicht nodig. 

Zowel professor Sam Vaknin als de mensen die ik gesproken heb, onderstrepen dat dat kan, mits de machtige man in staat is om de vrouw wederom in een ander ‘doosje’ te stoppen. Eén die waarheidsgetrouw is in plaats van een avatar in zijn illusie. Eén die gezond is. De ervaring toont aan dat als dat lukt, dat toegeven en herstellen dan vaker ook lukken. Voorbeelden genoeg in de praktijk.

Dus hoezeer mensen soms lacherig over me doen wanneer ik het woord transcendentie gebruik: juist daar gaat het om in dit verhaal. Ongetwijfeld reduceren we de kritiek op en verminderen we het radicale aan me too als dat lukt. Een neveneffect. En weet je? ‘Al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt haar wel’. Tot nu toe ben ik daar nooit in teleurgesteld geweest.

cc-foto: Robert Sheie