Mannen in Moria verdienen onze steun net zo goed

Sinds de brand in kamp Moria op Lesbos staan 13.000 vluchtelingen, vooral Afghanen, op straat. Wie hoopte dat de vreselijke brand als een wake-up call zou werken, kwam de afgelopen week bedrogen uit. De reactie van Europa, met uitzondering van Duitsland, is tot dusverre koel en berekenend. Alleen alleenstaande kinderen, en een klein aantal gezinnen, kunnen op steun rekenen. Over de vaak alleenstaande mannen wordt niet gesproken. Maar die verdienen onze steun net zo goed.

De aandacht voor alleenstaande kinderen speelt in op de primaire gevoelens van veel Europeanen. Een Nederlandse vrouw die slaapzakken naar Lesbos stuurt verwoordde het op het TV journaal als volgt: “Ik ben een moeder. Als ik kinderen op straat zie slapen, moet ik iets doen”. Dit is een natuurlijke menselijke reactie, maar van de politiek verwacht ik dat ze voorbij het sentiment kijkt.

De focus op kinderen suggereert dat alleen zij kwetsbaar zouden zijn. Het is een goedkope maar effectieve truc die 400 vluchtelingen in de schijnwerpers zet om de aandacht af te leiden van de bijna 13.000 anderen die in vergelijkbare omstandigheden leven. We zijn beland in een tijd waarin politiek niet meer wordt geleid door het vluchtelingenverdrag, dat bepaalt dat vluchtelingen het recht hebben om te worden gehoord in een asielprocedure en tot die tijd op een menswaardige opvang moeten kunnen rekenen. In plaats daarvan lijkt het beleid cynisch gericht op slechts één doel: afschrikking om te voorkomen dat meer mensen de oversteek naar Europa maken. Terwijl 13.000 mensen op straat staan, richt de blik van Europa zich op een paar honderd kinderen. Het onderscheid tussen deze kinderen en de andere vluchtelingen berust op twee even zwakke argumenten.

Ten eerste wordt gesuggereerd dat kinderen kwetsbaarder zijn dan andere vluchtelingen. Hoewel dit in sommige opzichten waar is, is de wanhoop en moedeloosheid van iedereen in Moria dramatisch. Tijdens mijn bezoek aan Lesbos vorig jaar vertelden hulpverleners dat veel vluchtelingen – kinderen, adolescenten en volwassenen, lijden aan een drievoudig trauma. De eerste werd veroorzaakt door het geweld dat zij mee maakten in de oorlog, waar ze voor zijn gevlucht. De tweede komt door gebeurtenissen tijdens de lange reis naar Europa en de oversteek van de Middellandse zee; en tenslotte een trauma vanwege de erbarmelijke omstandigheden in het kamp, ​​de permanente staat van onveiligheid en het gebrek aan toekomstperspectief. Een overgrote meerderheid van de mensen in Moria moet in aanmerking komen voor een asielprocedure, omdat ze op de vlucht zijn voor oorlogsgeweld en buitengewoon kwetsbaar zijn.

Ten tweede steunt de focus op kinderen op een tegenstelling tussen onschuldige en onbetrouwbare vluchtelingen. Kinderen worden net zoals vrouwen verondersteld onschuldig te zijn. Volwassen mannen, en vooral alleenstaande (jonge) mannen worden daarentegen met argwaan bekeken. Mannen worden meer geassocieerd met daders dan met slachtoffers. Zo niet van oorlogsgeweld dan van seksueel geweld tegen vrouwen. Ook worden ze vaker gezien als ‘gelukszoeker’ of tenminste als sterk genoeg om in hun eigen onderhoud te voorzien.

Het is echter een mythe dat mannen onze sympathie niet verdienen! In oorlogssituaties hebben mannen de meeste kans om geweld te ervaren – moord, marteling, willekeurige arrestatie, gedwongen recrutering in een regulier of rebellenleger raakt vooral mannen. Eenmaal gevlucht lopen ze voortdurend tegen het vooroordeel aan dat zij geen hulp nodig hebben. Veel tienerjongens zien geen andere uitweg dan zich te prostitueren om in leven te blijven.

Alle steun en solidariteit reserveren voor alleenstaande kinderen is misleidend. Het lijkt bedoeld om de miljoenen Europeanen te sussen die wel degelijk solidair willen zijn met vluchtelingen. Onze politici hameren op een gebrek aan draagvlak voor vluchtelingen. Zij laten hun oren hangen naar extreem rechts en de opvang van een paar honderd kinderen is een gebaar in de richting van de enorme achterban van steden en bevolkingsgroepen die zich schamen voor het beleid en vluchtelingen wel willen verwelkomen. Beleid moet worden geleid door asielwetgeving, niet door het manipuleren van valse tegenstellingen. Alle vluchtelingen in Moria, ongeacht geslacht of leeftijd, moeten hun verhaal kunnen vertellen. Allemaal hebben ze recht op menswaardige opvang. Al hun verhalen moeten in de juiste procedures worden gehoord, zonder vooroordelen.