Make ♥ not war!

Ik kocht een boek over Poetin op het station in Maastricht. In de trein naar huis ging ik tegenover twee vrouwen zitten en sloeg het boek open. Vanuit mijn ooghoeken zag ik dat de vrouwen het over mij hadden. Plotseling wezen ze naar mijn boek en vertelden ‘Putin no good. Ukraine war’. Het bleken Oekraïense vluchtelingen te zijn. Gevlucht voor de oorlog. Een beetje ongemakkelijk legde ik mijn boek weg.

Ik moest denken aan een zin uit de oorlogsroman Godenslaap van Erwin Mortier: ‘Het zijn de vrouwen die de klappen vangen.’ Terwijl ik aan die zin dacht moest ik ook denken aan die zondag dat mijn vader mij meenam naar het oorlogskerkhof in Margraten. Hij vertelde dat hier de winnaars van de Tweede Wereldoorlog lagen. Dat maakte indruk. Mijn vader deed dit niet voor niets. Ik kom uit een progressief gezin en mijn vader was een overtuigd pacifist. Oorlog en wapentuig moesten uit de wereld geholpen worden en dat begon met zijn eigen zoon die geen klapperpistooltje of soldaatjes mocht hebben. Aan de keukentafel werd veelvuldig over de Tweede Wereldoorlog gesproken en zo leerde ik al jong dat een oorlog geen winnaars kent.

In de loop van de jaren bleef ik het kerkhof in Margraten bezoeken. Tijdens deze bezoeken sloeg de twijfel toe. Want al deze jongens uit kleine gehuchten in de Verenigde Staten die voor onze vrijheid vochten en hun leven gaven. Brengt dat voor ons niet een grote verantwoordelijkheid mee om vrijheid en democratie te beschermen? Moeten wij daarom niet ook andere landen helpen die bedreigd worden met oorlog en onderdrukking? Ik kwam steeds meer op het standpunt ‘Si vis pacem, para bellum’. Het is een Latijns spreekwoord en betekent: 'Indien gij de vrede wilt, wees dan op de oorlog voorbereid'. Ik ben dan ook altijd voor de NAVO-norm van 2 procent van het bbp geweest. Van idealisme ging ik meer naar ‘Realpolitik’. 

Na de Russische invasie in februari besloten veel landen hun defensiebudgetten te verhogen. Ook Nederland besloot snel fors in haar defensie te investeren. Meteen vlogen ook de beurskoersen van grote wapenfabrikanten omhoog. Hoewel de invasie een bevestiging leek van mijn standpunt dat Nederland meer in haar defensie had moeten investeren begon het toch bij mij te knagen nadat ik met deze twee vrouwen in de trein zat. Want is oorlog eigenlijk niet gewoon waanzin?

De wapenwedloop tijdens de Koude Oorlog was gebaseerd op dezelfde eeuwenoude Romeinse politiek en mondde uit in de ontwikkeling van massavernietigingswapens. Landen die massavernietigingswapens kopen kunnen ze ook ooit inzetten. Bedrijven die dit wapentuig maken vallen ongeveer uiteen in twee groepen: Groep 1 maakt wapens die fout zijn, groep 2 levert wapens aan slechte regimes. In de eerste categorie vallen defensiebedrijven die clustermunitie maken en voor zoveel slachtoffers in Oekraïne zorgen. Niet voor niets is rechtstreeks investeren in deze bedrijven in Nederland verboden. Plat gezegd ‘Jede Konsequenz führt zum Teufel'. 

Hadden de vrouwen in de trein moeten vluchten als de wereld ooit vanuit idealisme besloten had een andere afslag te nemen en wapens uit de wereld te bannen? Als de mensheid besloten had ‘make love not war’? Dat weten we natuurlijk niet. Maar de Latijnse spreuk kan ook met een pacifistische inslag worden gezien als verstandige raadgeving om met een vooruitziende blik oorlogen te voorkomen in plaats van ze met bloed en tranen te moeten oplossen.

Nu we deze week onze eigen doden herdenken en onze vrijheid vieren is het misschien ook het moment om kort hierbij stil te staan en zéker ook met een mogelijke verdere escalatie van de oorlog in Oekraïne in het vooruitzicht.  

cc-foto: Michael Martin