Maatwerkafspraken voor Tata Steel: een Faustiaans pact?

Vandaag, 11 september, debatteert de Tweede Kamer over de toekomstplannen van Tata Steel Nederland. Het ministerie van Economische Zaken lijkt vastbesloten om Tata Steel te redden met een 'groen-staalplan', ongeacht de kosten en de impact op de gezondheid van de omwonenden. Terwijl Pieter Omtzigt in zijn boek pleit voor meer wetenschappelijk advies en versterking van de WRR, worden er in het kader van dit plan juist twee experts, Wijers en Blom, met beperkte expertise ingehuurd om een ‘U vraagt wij draaien’-rapport op te leveren dat vooral lijkt te dienen als rechtvaardiging voor de miljarden subsidies die Tata Steel tegemoet kan zien.

Dit terwijl gerenommeerde economen als Van Wijnbergen en Boot grote vraagtekens zetten bij het rendement van deze investeringen. Tegelijkertijd blijven de inwoners van de IJmond, zoals de auteur van dit artikel uit Castricum, dagelijks geconfronteerd worden met de vervuiling en gezondheidsrisico's van Tata Steel.

De provincie lijkt de verantwoordelijkheid af te schuiven en hoopt dat het Rijk het probleem oplost. Ondertussen stapelen de bewijzen zich op dat Tata Steel een ernstig gevaar vormt voor milieu en gezondheid, vergelijkbaar volgens het RIVM met de beruchte Italiaanse staalfabriek Ilva in Taranto.

Er is wel hoop: de Tweede Kamer heeft een motie aangenomen om de uitstoot van Tata Steel onafhankelijk te meten, en het Europese Hof van Justitie heeft geoordeeld dat industriële activiteiten die een ernstig gevaar vormen voor milieu en gezondheid, moeten worden opgeschort.

Maar in plaats van deze signalen serieus te nemen, blijft de focus liggen op het groen-staalplan, ondanks de vele kanttekeningen. Tata Steel India lijkt niet bereid te zijn om zelf te investeren, de plannen worden steeds gewijzigd en de daadwerkelijke transitie naar groen staal laat nog jaren op zich wachten. Pas in 2045 gaat de laatste Hoogoven uit. Ondertussen blijft de vervuiling en de gezondheidsschade bestaan.

De argumenten voor het steunen van Tata Steel zijn zwak. Het argument van Europese strategische autonomie is twijfelachtig, in andere Europese landen is genoeg goedkope groene energie beschikbaar om waterstof te produceren. De werkgelegenheid is geen onoverkomelijk probleem en de garanties van Tata Steel zijn weinig waard. De geschiedenis leert ons dat staatssteun aan bedrijven vaak mislukt en leidt tot steeds hogere kosten voor de belastingbetaler.

Het is tijd dat de Gedeputeerde Olthof (PvdA) zijn verantwoordelijkheid neemt en de gezondheid van haar inwoners serieus neemt. Het onderzoek naar de sluiting van de Kooksgasfabriek 2 moet worden afgerond en er moet een einde komen aan de eindeloze stroom van incidenten en vervuiling. Het is tijd om te kiezen voor de gezondheid van de inwoners, niet voor de belangen van een vervuilend bedrijf. De Tweede Kamer moet eisen dat onafhankelijke economen de maatwerkafspraken toetsen op risico en rendement, zodat de belangen van de belastingbetaler, omwonenden en het milieu worden beschermd.