Maatregel belastingontwijking zo lek als een mandje

Vorige week was het dan eindelijk zover, politiek Den Haag zou een einde maken aan belastingontwijking via Nederland. U weet wel, het faciliteren van belastingontwijking van grote bedrijven waardoor zij hun eerlijke bijdrage aan de staat kunnen ontlopen. In ontwikkelingslanden wordt dit het meest gevoeld, want multinationals spekken zo hun bankrekeningen ten koste van de broodnodige investeringen in gezondheidszorg en onderwijs. Maar het ging mis…

Na 30 uur vergaderen, 22 moties, 26 amendementen en de behandeling van 8 wetsvoorstellen is het belastingplan 2020 aangenomen. Genoeg tijd zou je zeggen, om de maatregelen goed door te lopen en de zwakke punten aan te pakken. Maar juist op de maatregel tegen belastingontwijking, de conditionele bronbelasting op rente en royalty’s, bleef naast wat kritische vragen van oppositiepartijen concrete actie uit. Deze maatregel bedoeld om belastingontwijking via Nederland naar belastingparadijzen aan te pakken is daardoor veel te zwak gebleven.

Het gebrek aan aandacht is tekenend want dit moest niet zomaar een wet worden, deze wet moest een van de belangrijkste wapenfeiten worden van Nederland in de strijd tegen belastingontwijking. En misschien nog belangrijker, het moest een einde maken aan die vervelende titel ‘Nederland Belastingparadijs’. Een controversiële informele titel die sinds dit jaar officieel is geworden toen het Europees Parlement Nederland ook als belastingparadijs classificeerde.

Een vervelende titel voor welk land dan ook, maar extra vervelend voor een land dat zich internationaal als het land portretteert waar het recht zegeviert. Maar juist in Den Haag, ‘de internationale stad van vrede en recht’, keek men weg toen er een gouden kans lag een einde te maken aan het onrecht dat Nederland andere landen en in het bijzonder ontwikkelingslanden aandoet door belastingontwijking te faciliteren.

Het voorstel is zo lek als een mandje. Van de term conditionele bronbelasting is het eerste woord het belangrijkste. Nederland stelt zoveel condities om iets te classificeren als belastingontwijking, dat het pas in actie komt als er echt geen ontkennen meer aan is. En zelfs dan biedt het bedrijven nog een uitweg. Hierdoor zal maar een klein deel van de belastingontwijking via Nederland worden aangepakt.

Waar het kabinet deze maatregel zal etaleren als een belangrijke overwinning tegen belastingontwijking zullen multinationals vooral gerust ademhalen. Het zwakke wetsvoorstel is zonder serieuze weerstand door het parlement geloodst. Nederland blijft ondanks de maatregel een perfect doorsluisland om belasting te ontwijken.

Het CPB heeft in opdracht van het Ministerie van Financiën onderzoek gedaan naar de te verwachten effecten en concludeerde afgelopen maandag dat Nederland – een land dat steevast in de top vijf doosluislanden staat – na de maatregel nog steeds voornamelijk in de top 10 zal prijken.

Net als bij eerdere maatregelen tegen belastingontwijking lijkt de insteek van het kabinet niet het stoppen van het onrecht dat we onschuldige mensen aandoen in ontwikkelingslanden te zijn, maar het oppoetsen van het imago. Want hoewel belastingontwijking zich verschuilt achter maatpakken en glimmende kantoren zoals op de Zuidas; belastingontwijking is enorm schadelijk. Zolang multinationals geen eerlijke belasting af willen dragen in ontwikkelingslanden zo lang zullen er mensen onnodig lijden door een schrijnend gebrek aan goede zorg.

In ‘de internationale stad van vrede en recht’ Den Haag is decennialang procederen tegen oorlogsmisdadigers aan de orde van de dag, maar voor eerlijke wetgeving die het onrecht van belastingontwijking echt stopt, is nog altijd geen meerderheid te vinden. Nederland pak je verantwoordelijkheid!