Maak ruimte voor non-binaire mensen op de kieslijsten

Binnenkort vinden de gemeenteraadsverkiezingen plaats. In Utrecht doet ook BIJ1 mee. We hebben een prachtige lijst, bomvol mensen met ervaringskennis en radicale ideeën om van Utrecht een stad voor ons allemaal te maken. Ook ik sta als lijstduwer tussen die mensen, en daar ben ik heel trots op. Het gebeurt niet vaak dat (non-binaire) trans personen verkiesbaar zijn in Nederland. Tenminste, tot BIJ1 kwam. In tegenstelling tot die van de andere partijen staan de kieslijsten van BIJ1 altijd vol met trans personen. Een representatie die heel erg nodig is, gezien de discriminatie waar trans personen in Nederland mee te maken krijgen.

Toch is er een probleem. De achterstelling van trans personen komt namelijk ook terug bij de Kiesraad, waar politieke partijen hun kandidaten moeten registreren. De Kiesraad maakt die lijsten waar je straks in het stemhokje een rood vakje in kan kleuren bij iemands naam.

Voor die lijsten gebruikt de Kiesraad de persoonsgegevens die op iemands identiteitsbewijs staan.

Ten eerste moet je dus een identiteitsbewijs hebben om verkiesbaar te zijn, wat mensen die in Nederland wonen zonder papieren al helemaal uitsluit om voor hun belangen op te komen. Maar ook trans personen leven vaak met een ander gender en een andere naam dan die op het identiteitsbewijs staat. Ik ben bijvoorbeeld non-binair en zou (omdat je een paspoort moet) daar graag een X op hebben in plaats van een V of M. Dit kan niet zomaar, en ik ben dan ook bezig met een rechtszaak om dit proces mogelijk te maken. Ook binaire trans vrouwen en trans mannen hebben niet altijd de mogelijkheid om hun gendermarker aan te passen, door lange wachtlijsten en andere institutionele hobbels die opgeworpen worden.

Door de gegevens op iemands identiteitskaart te volgen ontneemt de Kiesraad non-binaire trans personen ons recht op zelfbeschikking. Als ‘oplossing’ geven ze de mogelijkheid om de gehele kieslijst zonder gender in te leveren. Ze wissen dus nog liever iedereens gender uit dan (non-binaire) trans personen de kans te geven als zichzelf op de kieslijst te staan. Een non-binair persoon is niet een afwezigheid van iets, maar juist een aanwezigheid in zichzelf. Net zoals mensen voor een M of een V kunnen kiezen, zouden wij ook voor een X moeten kunnen kiezen. Dit laat ook potentiële kiezers in het stemhokje zien dat er non-binaire mensen op de lijst staan, en dat er dus meer opties zijn dan het traditionele man of vrouw.

Dit lijkt misschien een kleine kwestie, maar het legt een systeem bloot dat altijd uitgaat van een bepaalde norm. Daarbij moet alles en iedereen wat daarvan afwijkt genoegen nemen met op zijn best een schijnoplossing, bedacht door zij die wel aan de norm voldoen.

Dit voorbeeld is één van de vele redenen dat het heel erg nodig is dat trans personen in de politiek kunnen gaan. Jarenlang heeft het systeem er alles aan gedaan om ons uit te sluiten, om er voor te zorgen dat wij niet serieus genomen zouden worden en voor onze belangen op konden komen. Deze uitsluiting zit onder andere in wetten en regels vanuit de overheid. Eén van die wetten stelde bijvoorbeeld tot 2014 nog dat trans personen gesteriliseerd moesten worden voordat zij hun gender officieel konden veranderen. En nog steeds moeten trans personen die in transitie willen daarvoor allerlei tests doen om te bewijzen dat wij zijn wie we zeggen te zijn, met jarenlange wachttijden en ellende tot gevolg. Deze wetten en regels zijn onder andere in de politiek bedacht, door cis mensen. Cis mensen zijn mensen bij wie het bij geboorte aangewezen gender toevallig bleek te kloppen en die dus niet trans zijn. Zij zien zichzelf onterecht als de natuurlijke norm en hebben vanuit hun machtspositie wetten voor trans personen bedacht. Zo ontstond een combinatie van discriminatie en stigmatisering, wat ervoor zorgde dat trans personen niet in de politiek vertegenwoordigd waren, op een aantal uitzonderingen na.

Sinds BIJ1 er is, zijn er meer opties om op allerlei prachtige en deskundige trans personen te stemmen. Daarom mijn oproep aan de Kiesraad om zelfidentificatie mogelijk te maken, en mijn oproep aan jou om op een (linkse) trans persoon te stemmen deze gemeenteraadsverkiezingen!