Luisteren naar een ongemakkelijke boodschap

Arzu Aslan, Mariam El Maslouhi, Seada Nourhussen en Anousha Nzume zijn vier vrouwen die op Twitter de strijd aan gaan tegen racisme en white privilege. NRC schreef zaterdag uitgebreid over hun opvattingen en ervaringen. Dat leverde een storm van reacties op. Hier op Joop een door hen vieren gezamenlijk geschreven reactie op de commotie.

Het leukste resultaat van de meltdown op Twitter na het NRC-artikel ‘Witte mensen moeten eens luisteren’ (7-11-2015) is dat wij nu voor het eerst met z’n vieren bij elkaar zijn gekomen. En het is gezellig. Na lezing van Bas Blokker’s portret van ons zou je haast kunnen denken dat we wekelijks een heksenkring vormen om strategieën te bespreken over hoe we nu weer een aanval kunnen inzetten op witte mannen. Dat is niet zo. 

Hoe we dan toch met zijn vieren in één artikel terecht gekomen zijn? Het viel Bas Blokker op dat wij online maatschappelijke kwesties, zoals racisme, agenderen. Hij wilde daarom in de krant ons niet-witte perspectief en onze kijk op de veranderende samenleving bij elkaar brengen. Hij was “benieuwd naar waar de scherpe grens ligt tussen wat wel en niet voortvloeit uit een koloniale kijk op de werkelijkheid”. Volgens hem zouden de lezers van NRC “verbaasd zijn over wat voor hen vanzelfsprekend is en in hun ogen tolerant en vrij van vooroordelen…”.

Ontmoeting Zoals vermeld hadden sommigen van ons elkaar tot gisterenavond nooit ontmoet of zelfs gebeld. Wel volgden we elkaar op Twitter en bekeken we de wereld graag door elkaars ogen. Een blik die we veel te weinig terug zien in bijvoorbeeld NRC.

Om daar een beetje verandering in te brengen, zijn we los van elkaar ingegaan op het verzoek van Bas Blokker om ons te laten interviewen over onze online aanwezigheid in het racismedebat, naast onze professionele- en andere werkzaamheden. Bas Blokker sprak ons apart van elkaar, met weken ertussen.  Maar dat wordt niet duidelijk in het stuk, dat een zogenaamd inkijkje geeft in het zogeheten Black Twitter – uitleg volgt. Het stuk typeert ons niet als autonome geesten en kan overkomen als een rondetafelgesprek, wat het helaas niet was.

We staan achter de kernboodschap van het artikel. Ook al zijn bepaalde afspraken rond autorisatie, die wij als voorwaarde hadden gesteld, niet nagekomen. In sommige passages lijkt een sfeer van rellerigheid te zijn gecreëerd. Het artikel zet ons neer als aanvallend, in plaats van agenderend.

Het lijkt alsof andere vrouwen, die zich volgens Bas Blokker hebben teruggetrokken uit het interview, al vermoedden dat dit artikel negatief geframed zou kunnen worden door NRC. Ook voor ons was dat reden waarom we op autorisatie stonden. Ook wij waren bezorgd over hoe de witte, mannelijke blik van de schrijver de focus van het stuk zou kunnen beïnvloeden. Uiteraard is er gesproken over witte mannen in machtsposities. Er is net zoveel gesproken over emancipatie, systeemkritiek, intersectionaliteit (opeenstapeling van verschillende vormen van onderdrukking), vermeende kleurenblindheid, ons eigen bewustwordingsproces rond racisme en  over hoe blij we zijn met de online verwantschap.

Geheimtaal Ook werd er op haast antropologische wijze een mini-woordenboek gepresenteerd van onze Amerikaanse geheimtaal. Daarmee schaart Bas Blokker ons onder het invloedrijke Black Twitter, de ruimte die Afro-Amerikanen hebben gecreëerd via sociale media. Terwijl hij zelf schrijft dat wij onszelf niet zo noemen. Er bestaat wel degelijk een soortgelijk aan invloed winnende beweging in Nederland, maar nog niet van dat formaat. Het zou zo mooi zijn geweest als dat in het artikel was belicht. Toch gek dat we alsnog Black Twitter genoemd worden op de voorpagina van NRC, alsof wij die titel voor onszelf claimen. De werkelijkheid is dat we ons erdoor laten inspireren. Net zoals door al die kritische denkers op Nederlands Twitter die al tijden hun nek uitsteken op het thema racisme.

We verontschuldigen ons daarom nogmaals niet voor de boodschap van het stuk; een divers geluid is belangrijk in het racismedebat. Voor ons is dat een vanzelfsprekendheid, maar voor velen nog niet.

Ruimte De agressieve Twitterlawine en aanvallende stukjes op diverse blogs bevestigen dat en daarmee ons hele betoog. Die reacties werden gekenmerkt door het verwijt aan ons dat wij witte mensen zouden uitsluiten van de strijd tegen racisme. Dat heeft geen van ons gezegd en staat ook niet in het stuk. Wat we voor het voetlicht willen brengen is dat in het racismedebat niet-witte geluiden een cruciale rol spelen. En daar hoort ook luisteren naar een ongemakkelijke boodschap voor de witte meerderheid bij: om ruimte te maken moet je ruimte inleveren.

Er zijn ook ontzettend veel bemoedigende en instemmende reacties. Juist ook van witte mannen én vrouwen die over racisme aan het praten zijn, maar ook bereid zijn te luisteren. Er ontvouwen zich discussies tussen hen over hun bevoorrechte positie in de samenleving. Terecht merkte een witte man op dat ‘het besef er moet zijn dat vier niet-witte vrouwen deze boodschap op dezelfde manier kunnen formuleren als ik dat doe, maar dan nog op onnoemelijk veel meer weerstand kunnen rekenen’. Wat dat betreft heeft het NRC- artikel uiteindelijk toch iets moois veroorzaakt.

En bij deze nog even de term Helper Whitey volgens Jon Stewart.