Loverboys glippen nog te vaak door het strafrecht

Op 16 juli 2022 verscheen in De Telegraaf een artikel over hoe loverboys digitaal opereren. Het Centrum tegen Kinderhandel en Mensenhandel (CKM) spreekt van een alarmerende situatie omdat het leeuwendeel van het misbruik onopgemerkt blijft. In 2018 luidde ik hierover al de noodklok. Ik kaartte de gevaarlijke ontwikkeling van het uitdagen van tieners op Omegle aan. Samen met RTL Nieuws heb ik daar onderzoek naar gedaan. Dit heeft ertoe geleid dat organisaties die zich inzetten voor jongeren hier voorlichting over geven en hen helpen indien nodig. Tot op de dag is hier nog steeds aandacht voor en daar ben ik erg blij mee.

Anderhalf jaar geleden luidde ik opnieuw de noodklok op deze site met het artikel: Een app als motor achter onlusten en seksuele uitbuiting. Naar mijn mening had de werving van slachtoffers en seksuele uitbuiting via socialmedia al vanaf 2018 aangepakt dienen te worden.

Daarom mis ik in het Telegraaf-artikel de onderbouwing van waarom het online ronselen nu meer lijkt voor te komen en het online ronselen sneller. Ook dat de aangiftebereidheid van slachtoffers laag is vanwege angst voor geweld en schaamte is al veel langer bekend is. Er wordt nog steeds onderzoek gedaan en er worden pilots gedraaid om die bereidheid te verhogen. De bevindingen uit het onderzoek zijn goed te verklaren en niet nieuw. Er is een lange weg te gaan voordat een slachtoffer besluit hulp te vragen bij de politie.

Bij de MerelvanGroningen Foundation vertellen slachtoffers ons dat ze zelfs min of meer opgelucht zijn als online chantagemateriaal uitlekt omdat ze zelf te uitgeput zijn om er tegen te vechten en het makkelijker is om het te negeren in de hoop dat het vanzelf overwaait, ook als ze nageroepen worden naar aanleiding van het uitgelekte chantage materiaal. We weten ook dat ieder slachtoffer anders reageert op stress. Dit komt door het verdedigingsmechanisme in ons zenuwstelsel dat zelfstandig en onvrijwillig bepaalt hoe iemand reageert: vechten, vluchten of bevriezen.

Seksuele uitbuiting online is daarentegen beter te bewijzen dan de klassieke manier van ronselen en uitbuiten van slachtoffers die 18 jaar of ouder zijn. Er worden dan ook meer online zaken gemeld met betere bewijzen dan ronselen op klassieke wijze.

Het risico bestaat dat we gaan denken dat de klassieke manier van ronselen bijna niet meer voor komt. Niets is echter minder waar. Ook wanneer je als prille 18-jarige gevonden wordt door het PCT-team (prostitutie controle team) van de politie is het voor een slachtoffer nog moeilijk te bewijzen dat er sprake is van dwang. In het ergste geval je word je zelfs verdacht van illegale prostitutie of wordt de zaak tegen de dader geseponeerd wegens gebrek aan bewijs. Het komt ook voor dat de dader een schikkingsvoorstel krijgt, waar het slachtoffer niets aan heeft.

Het justitieel onderzoek en strafproces kunnen jaren in beslag nemen en vragen veel van het slachtoffer. De gevoelens lopen uiteen van slachtoffers die zich als dader behandeld voelen, niet geloofd worden en het gevoel hebben dat de politie niets voor hen doet. Dat is ook logisch, mijns inziens, want het wetboek van strafrecht stamt nog grotendeels uit de tijd van Napoleon en is vooral gebaseerd op de rechten van verdachten. We hebben pas sinds 25 jaar ook oog voor het slachtoffer.

Toch juichen wij vanuit de Foundation de stap naar de politie toe. We investeren hierin door onze medewerkers op te leiden in het strafrecht en ze kennis te laten nemen van de werkwijze en rol van politie bij het opsporen van mensenhandel. Een ervaringsdeskundige kan een belangrijke rol innemen tijdens het proces van aangifte door tijdens het gehele proces naast het slachtoffer te staan.

Het gesprek met politie over aangifte kan het begin zijn naar een strafrechtelijk onderzoek. Indien er na een gesprek met de politie niet tot aangifte wordt overgegaan omdat het slachtoffer daar niet voor kiest is het opnemen van een officiële melding van het gebeurde door de politie ook al heel waardevol. 

Tot slot wil ik iets persoonlijks toevoegen als ex-slachtoffer van een loverboy/mensenhandelaar. In het Telegraaf-artikel vertelt een hulpverlener dat als de slachtoffers bij hen in de opvang zitten, het lastigvallen van de meisjes door de daders meestal stopt. Het is natuurlijk goed dat er hulp is voor slachtoffers, maar het is ook de omgekeerde wereld dat de slachtoffers in de opvang moeten verblijven terwijl de daders vrij rondlopen. Ik gebruik daarom altijd deze uitspraak van de goede keizer Marcus Aurelius: “Straf alleen degene die de misdaad heeft begaan”

cc-foto: Aimee Heart