Links is te intellectualistisch geworden
Linkse politiek, en zeker het socialisme, moet eigenlijk een politiek van de praktijk zijn.
Wie had er nou eigenlijk gelijk? Marx, Lenin, Stalin of Mao? Gramsci, Adorno, Deleuze of Foucault? Moet identiteitspolitiek prioriteit krijgen of juist puur op de economie gerichte klassenpolitiek? Moet een partijbestuur soms een beetje bazig zijn of moeten we elk gespreksonderwerp democratiseren en uren besteden aan het vinden van een oplossing die iedereen aanstaat?
De strijd voor gelijkheid en emancipatie is tegenwoordig stiekem een eeuwenlange reeks discussies en polemieken tussen intellectuelen. Die maken zich dan druk over behoorlijk abstracte dingen waar precies diegenen niets mee kunnen die geholpen moeten worden – namelijk de zes van de tien huishoudens in Nederland die financieel niet meer rondkomen.
Elke linkse persoon lijkt van mening te zijn dat diens emancipatoire visie op de wereld gebaseerd is op zuivere analyse, harde feiten en onbetwistbare argumenten. Aangezien deze visie ook direct gekoppeld is aan een moreel verhaal van de wereld willen redden en het onrecht in de ban willen doen, wordt iedereen die deze specifieke visie niet onderschrijft gauw voor ketter aangezien. Of erger nog: je bent een liberaal, een revisionist, een anarchist of, God beware, een sociaaldemocraat.
Het streven naar een naadloos, perfect en vlekkeloos partij-programma of ideologische visie is nobel, maar kan een organisatie ook flink belemmeren. Een ideologie of een wereldbeeld te hebben moet niet het einddoel zijn, maar het middel om de leefomstandigheden te verbeteren en uiteindelijk het systeem fundamenteel te veranderen. Als de focus alleen op ideologie en visie ligt - zoals duidelijk werd uit de conferentie van de “partij-in-oprichting” De Socialisten - dan hebben de verworpenen der Aarde vrij weinig aan je.
Een uitgevogeld programma is ook niet altijd een garantie voor succes. Hoeveel je je ook inleest in wat je ideologische peetvaders deden, je moet aan het einde van de dag toch opereren in omstandigheden die helemaal anders zijn en niet honderd procent aansluiten bij de omstandigheden van destijds.
Linkse politiek, en zeker het socialisme, moet eigenlijk een politiek van de praktijk zijn. Dit betekent niet dat we het verleden niet mee moeten nemen in onze analyse. Het betekent dat we in moeten zien dat ideeën en visies voor mensen pas aantrekkelijk worden als ze zien wat het voor hen kan betekenen.
Kijk bijvoorbeeld naar de Communistische Partij Oostenrijk, die in de tweede stad Graz inmiddels de grootste is geworden. Hun buitenparlementaire activiteiten, bijvoorbeeld sollicitatiehulp, juridische ondersteuning en ook directe financiële hulp, hebben ertoe geleid dat de algemene bevolking socialisme vooral associeert met solidariteit en arbeiderspolitiek. De KPÖ profileert zichzelf daarom niet alleen als “de nuttige partij voor het alledaagse leven”, maar leeft die slogan ook direct na door het aanspreekpunt voor elke arbeider van de stad te zijn. Dat word je vooral door te laten zien wat je kunt betekenen, niet wat je kunt beloven en waar je van droomt.
Politiek links, vooral de anti-kapitalistische kant daarvan, moet dus eerst haar eigen ivoren torentje slopen voordat zij weer een reële optie kan worden voor arbeiders van alle achtergronden. Niet over de arbeiders, maar met de arbeiders praten. De essentie van mijn stuk wil ik nog een keer samenvatten in een stukje tekst uit een oud socialistisch strijdlied:
“Zolang een mens een mens is, wil hij brood en liefst nog wat erop. Beloftes maken hem niet vet, dat brengt geen eten op.”