Let niet op dat domme geweeklaag over de ondergang van de sociaaldemocratie

De linkse partijen moeten de politieke agenda uit de handen van rechts zien te trekken.

De media – sociaal of niet – staan vol met jammerklachten over de teloorgang van de sociaaldemocratie. Daarmee begeleidt men in de rechtse hoek het bericht dat PvdA en Groen Links met één gezamenlijke lijst de Kamerverkiezingen in gaan. Het lulpraatje luidt ongeveer zo: de arbeiders hebben het definitief van de havermelkdrinkers verloren. Kijk ze zuchten en steunen onder het verraad van links in hun armoewijken waar de laatste patatzaak al lang plaats heeft gemaakt voor het zoveelste shoarmahuis. Politieke journalisten verdringen zich rond de kopstukken van beide partijen met de vraag hoe ze denken dit op te lossen.

Het is eerder vermoeiend dan ergerlijk. Dit domme geweeklaag is zeker 125 jaar oud. In de tijd van Troelstra al zeiden zich geestig achtende lieden al dat SDAP stond voor Studenten Dominees en Advocaten Partij. Tijdens het kabinet Den Uijl kreeg je aan de stamtafel tot kotsens toe te horen dat de PvdA een doctorandussenpartij was geworden die geen voeling meer had met de arbeiders.

Tot vandaag weten de vijanden van een progressieve politiek niets beters te verzinnen. O, wat vreselijk, die ondergang van de sociaaldemocratie. De klagers van nu hebben voor het grootste deel de PvdA en linkse partijen diep gehaat. Die hebben geen idee van wat sociaaldemocratie inhoudt. Achter de grote mond schuilt een diepe put vol onkunde. Je zou het daar bij kunnen laten als op de drab van de onkunde niet een kwaadaardige leugen ronddreef: "Links" heeft de arbeiders verraden en in de steek gelaten door de grenzen open te stellen voor buitenlandse migranten die hier cultureel en levensbeschouwelijk gezien niets te zoeken hebben. Dat begrijpen de arbeiders en daarom moeten zij niets meer van de PvdA hebben. Tegelijkertijd beweert men in die kringen net zo goed dat de arbeiders niet meer bestaan maar dit terzijde.

Het is een onbewezen, ja onjuiste aanname dat de partijen rechts van de VVD hun kiezers vinden onder de verworpenen van de Nederlandse aarde. De NOS ging in 2017 na hoe het electoraat van de verschillende partijen was samengesteld. Dat van de PVV bestond voor 16% uit laag opgeleiden. 19% was arbeidsongeschikt en 12% werkloos. Merk daarbij op dat een kiezer zowel laagopgeleid, werkloos als arbeidsongeschikt kan zijn. Het grootste deel van Wilders kiezers kwam dus uit heel andere bevolkingsgroepen. Als je vergelijkingen maakt met andere partijen, dan blijken de onderlinge verschillen op dit gebied ook nog eens helemaal niet zo groot. Een onderzoek van Matthijs Rooduijn uit 2021 bevestigt deze indruk. Mensen met een bloedhekel aan migranten, vooral die uit het Midden-Oosten stemmen PVV. Voor de rest hebben ze uiteenlopende opvattingen en ze komen uit alle categorieën van de bevolking. Wat ze gemeen hebben is niet een sociaal economische positie maar racisme.

De PvdA en Groen Links doen er goed aan die belegen verhalen, dat uitgekauwde gejammer links te laten liggen. Ze kunnen zich beter concentreren op een goed verhaal.

Links Nederland bevindt zich wel degelijk in een crisis. Ze bepalen zeker sinds de opkomst van Fortuyn de agenda niet meer. Dat doen de stokebranden aan de uiterste rechterflank. Ze proberen kiezers te verzamelen door externe vijanden aan te wijzen: moslims staan nog met stip op één maar George Soros, de Europese Commissie met de vreselijke Timmerfrans, klimaatwetenschappers en natuurvrienden dringen op in hun boosaardige fantasiewereld.

De linkse partijen kunnen niet anders dan daarop inhoudelijk te reageren maar door dat te doen bevestigen zij de onderwerpkeuze van extreem rechts. Daardoor worden ze in de verdediging gedrongen.

De laatste keer dat iets van een eigen links verhaal verhaal de verkiezingsstrijd leek te domineren, was in 2012. Diederik Samsom behaalde er een grote verkiezingsoverwinning mee. Daarna stopte hij dat verhaal in de ijskast in ruil voor een schotel linzenmoes in de vorm van regeringsverantwoordelijkheid. Daarmee heeft hij het merk PvdA voorgoed verpest. Dit verraad heeft de trotse partij voorgoed geknakt. Wat dat betreft is het een zegen, dat er door die gezamenlijke lijst iets gloort van een nieuw begin.

Nu het verhaal nog. Nu een aantal overtuigende punten, nu een aantal absolute prioriteiten. Nu het bewijs dat je een energieneutraal Nederland kunt scheppen zonder veertigduizend daklozen en een miljoen armen in de steek te laten. Dat is belangrijker dan wie straks de nieuwe partij gaat leiden. Dat kunnen er trouwens best twee zijn.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mat verdwijnen en de affaire over het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: geen Rutte maar India