Leren leven met covid betekent alleen maar zieker worden

Het klonk allemaal zo mooi in maart 2020. Te midden van alle chaos en paniek verscheen onze premier Rutte op tv in de eerste nationale toespraak in een halve eeuw. De situatie was ernstig, maar door de besmettingen weg te houden bij oudere mensen en snel 50% tot 60% van de gezonde bevolking te laten besmetten zou het virus weer weggaan: groepsimmuniteit. OMT-lid Marion Koopmans legde uit dat dit voor het einde van 2020 bereikt zou worden. Daarna kon dan het normale leven weer opgepakt worden. Bijna alle andere landen probeerden het virus in te dammen, maar dat zou (in de woorden van premier Boris Johnson) “irrationeel overreageren” zijn.

Het klonk mooi, maar liep lelijk af. De bescherming van ouderen mislukte onvermijdelijk bij zoveel virus, en toen eind 2020 al 60% van de mensen Covid gehad gekregen raasde het virus vrolijk verder. OMT’ers hoopten op “kruisimmuniteit” na besmetting door andere coronavirussen, maar die blijkt je alleen maar gevoeliger te maken voor Covid. Het immuunsysteem krijgt niet een goede work-out door corona, maar wordt in de breedte aangetast met meer andere ziekte tot gevolg. Het RIVM zei in oktober 2021 dat de ic-opnames na de Delta-golf zouden stokken dankzij “hybride immuniteit” (prik plus besmetting). Vaccinatie plus omikron zou zelfs “superimmuniteit” geven. Het virus zou met de tijd milder worden. Het mocht allemaal niet zo wezen.

Nederland koos dit beleid omdat het virus niet gestopt kon worden, maar dat konden vele landen wel. Juist dankzij uitraaslanden als Nederland is het virus nu veel moeilijker te stoppen. De basisgedachte dat veel infecties in de zomer en herfst fijn zijn omdat de ic de winter erna dan meer lucht krijgt viel ook in het water toen eind 2021 omikron kwam en Nederland als enige in lockdown moest. Dat de alleingang van Nederland medestanders krijgt is dus ook wensdenken.

In de afgelopen weken vallen twee enorme bommen op de kern van het hopium van het ministerie. Immuniteit van eerdere infectie helpt je niet zomaar tegen volgende infectie. In het geval van omikron helpt besmetting je eigenlijk niet tegen de volgende omikron. Besmetting in 2020 met de “Wuhan” en “Alfa” varianten maakt je in 2022 zelfs kwetsbaarder dan mensen die in 2020 niet besmet raakten (een minderheid in Nederland).

En de grootste bom werd afgelopen week door de WHO op het uitraasbeleid gedropt: iedere ronde infectie geeft je kans op Lon g Covid.Sterker nog, research wijst er op dat herhaalinfecties steeds meer problemen geven. Dit was in 2020 overigens al zo aannemelijk dat zelfs een econoom het door had.

Tussen de 20% en de 30% van de infecties geeft langdurige klachten en iets van 1% à 3% raakt echt uitgeschakeld voor werk. In de VS heeft nu 20% van de bevolking klachten. Het torenhoge verzuim op de arbeidsmarkt, tot en met 40% van de verpleegkundigen in minstens één ziekenhuis, houdt daar verband mee. Minister Kuipers van VWS vroeg het bedrijfsleven om zich voor te bereiden op een winter met 10% à 15% verzuim, maar dat enorme getal wordt nu al bereikt. Zelfs de Wall Street Journal en Financial Times zien een toekomst van massaal aangetast arbeidspotentieel en waarschuwen voor teveel corona.

Veel overheden In Europa en de rest van de wereld zien deze feiten en doen aan preventie. In Frankrijk en België wordt schone binnenlucht met nieuwe normen afgedwongen. Bijna overal vraagt de overheid aan burgers om FFP2-filtermaskers te dragen, of verplicht dat zelfs. Testen helpt de golven kleiner te houden en dus krijg je Covid minder vaak en minder hevig. Er is ruime voorlichting over hoe je besmet raakt (vooral door ademen zonder dat je iets merkt), wat bijvoorbeeld in Frankrijk 71% steun voor een FFP2-maskerplicht in het ov oplevert.

Nederland zet daar, vanuit de strategie, eerder anti-preventie tegenover. Eind 2021 ging ondergetekende voor de tweede keer succesvol richting de rechter vanwege alle desinformatie vanuit het ministerie en VWS. Nog steeds bestaat de voorlichting vaak uit onzin, zoals de “gevaren” van in Duitsland verplichte FFP2-filtermaskers. Het kabinet houdt een door de hele oppositie gesteunde motie tegen om mensen te informeren over de risico’s van Long Covid. Het ministerie vertelt trots over de hoge groepsimmuniteit in Nederland, maar herdefinieert dat dan als “we kunnen veel besmettingen hebben zonder dat de ic overloopt”.

De minister durfde in mei zelfs “er is nu geen Covid” te uiten. Kringen rond het kabinet worden boos als een stad al haar schoollokalen UV-desinfectiemachines geeft. Dat is allemaal niet onlogisch vanuit de gedachte dat “het virus zoveel mogelijk rond moet gaan” onder “groepen die relatief weinig op de ic komen”, zoals OMT-lid Bonten eerder dit jaar zei. Maar wetenschappelijk wel “volstrekt onzinnig” en menselijk “onbarmhartig”, stelt de Duitse overheid vast.

Het ergste is dat het virus verregaand onderdrukken beter kan dan ooit. We weten nu op basis van Nederlands onderzoek dat er 12x minder besmettingen zijn in klassen met een HEPA-luchtfilter. Ook maskers en goede ventilatie hebben zo’n effect. Innovatieve ‘Far UV’ lampen blijken het virus vrijwel onmiddellijk inactief te maken en schaden de ogen niet, weten we nu. Het nieuwe Novavax vaccin beschermt uitstekend en langdurig tegen omikron en komend jaar komen de neusspray-vaccins (die je echt onbesmettelijk maken) waarschijnlijk beschikbaar. En de belangrijkste interventie is voorlichting, die in Nederland dus eerder op de wens tot anti-preventie leunt.

De balans tussen risico’s van het virus en kosten van onderdrukken verschuift voortdurend. Bijna alle landen maken daarin afwegingen, maar Nederland staat vrijwel alleen door op maximale ruimte voor het virus te blijven sturen tot ver voorbij de zorgcapaciteit. Op het ministerie is de overtuiging dat veel blootstelling aan het virus Nederland weerbaarder maakt diep gevoeld. Voor iedere nieuwe voorspelbare tegenvaller is altijd wel een excuus. Het ministerie bracht in juni zelfs een video uit waarin groepsimmuniteit eerst opnieuw wordt gedefinieerd als weerstand tegen ic-opname en dan de eer wordt opgestreken voor de vele infecties in ons land.

Het beleid steunt op media die de framing van het kabinet blijven napraten. “Corona is voorbij”, klinkt het al een jaar terwijl de ziekenhuizen alleen maar voller raken en de golven steeds sneller komen. De framing dat lockdowns voorzichtig waren, in plaats van een roekeloze consequentie van gebrek aan preventie, zie je overal. Overdreven harde lockdowns in China worden gretig als schrikbeeld gebracht terwijl de bevolking daar sinds 2020 meestal alles kan, de economie en de zorg lekker draaien en massale en verergerende Long Covid een Westers fenomeen is waarop wordt neergekeken. Zoals een Chinese journalist deze week zei: "Ik begrijp het. Lockdown slecht, vrijheid goed. Maar wat is het plan nu 30% gehandicapt raakt? Jezelf uploaden naar de matrix?"