Lelijk kabinet-Wilders is het tegenovergestelde van de harmonie van Pinksteren

De lange en moeizame weg naar dit akkoord plus de schokkend amateuristische en visieloze inhoud ervan laat zien dat hier allesbehalve sprake is van een harmonieuze en vruchtbare samenwerking.

Vorige week was ik bij een huiskamerconcertje van een zanggroepje met drie zangeressen. Met name bij de cover Broken Wings van Mr. Mister was ik een paar keer geraakt door de samenzang, de samenklank van de drie dames. In de pauze sprak ik hierover met de begeleidende bassist. Ja, zei hij, dit gebeurt als ieder zijn eigen, vaste klank goed vasthoudt. Dan kan er een moment ontstaan, een soort magie, waarbij het resultaat meer is dan de som der delen. Aha, dat is een mooi beeld van Pinksteren, dacht ik direct.

Pinksteren, het feest dat we gisteren en vandaag vieren, is een stuk moeilijker te plaatsen dan bijvoorbeeld Kerstmis of Pasen, als we hier al iets mee hebben dat een link heeft met Jezus. Wat staat er precies geschreven over dat Pinksteren, dat letterlijk ‘vijftigste’ betekent, wat verwijst naar de vijftigste dag na Pasen? Toen de Pinksterdag aanbrak, waren ze [Jezus’ leerlingen, TR] allemaal bij elkaar. Plotseling kwam er uit de hemel een geluid alsof er een hevige wind opstak, en het huis waar ze zaten, werd er helemaal vol van. En er verscheen hun iets als tongen van vuur; het verdeelde zich en kwam op ieder van hen neer. Ze werden allemaal van vervuld van heilige Geest en begonnen te spreken in vreemde klanken, zoals de Geest hun ingaf.

Sowieso is het al moeilijk om deze tekst los te koppelen van de kerkelijke lading die in verschillende woorden zit en hier nieuw naar te kijken. Ik wil Pinksteren loskoppelen van een kerkelijk of religieus kader als dit het begrijpen ervan in de weg staat en het beschouwen als een menselijk fenomeen binnen een filosofisch-idealistische werkelijkheid, waarin dus zowel een materieel als een geestelijk aspect aanwezig is. De ervaring die ik had met het zanggroepje helpt me daarbij. Het is dus blijkbaar mogelijk als een soort van wetmatigheid, dat op het moment dat je als mens jouw eigen klank voortbrengt, dit kan vasthouden in het bijzijn van anderen en anderen dit ook doen, dat er iets nieuws kan ontstaan dat meer is dan de som der delen. Iets nieuws dat je in je eentje niet zou kunnen bedenken, iets nieuws alsof het je wordt aangereikt vanuit het geestelijke, vanuit de andere kant van onze materiële, zintuigelijke wereld. Een magisch moment.

Soms kan dat ook ontstaan vanuit een levende ontmoeting met iemand, als er sprake is van gelijkwaardigheid en respect, er naar elkaar geluisterd wordt. Zo’n gesprek kan ook zo’n pinkstermoment zijn. Wat heel belangrijk hierbij is dat je voorbij moet gaan aan je eigen ego, aan je eigen gelijk willen hebben, het overtuigen van de ander. Het is een moment van overgave en verbinding, van harmonie, zonder dat je jezelf daarin loslaat of verliest. Je laat je ego los, maar bent in je essentie aanwezig.

Wat is nu het tegenovergestelde van deze prachtige en heldere, nieuwe pinksterklank? Niet toevallig moest ik bij deze vraag denken aan het nieuwe kabinet, dat op dit moment lijkt vorm te krijgen. De stap van een voorlopig hoofdlijnenakkoord is gezet. De lange en moeizame weg naar dit akkoord plus de schokkend amateuristische en visieloze inhoud ervan laat zien dat hier allesbehalve sprake is van een harmonieuze en vruchtbare samenwerking. Wat wil je ook anders, als de haat naar een (links) alternatief nog groter is, dan de zichtbare ergernis en irritatie, het duidelijk aanwezige chagrijn en wantrouwen naar elkaar. Dat is absoluut geen goede basis voor een samenwerking.

De Volkskrant geeft een juiste analyse als het schrijft dat het akkoord bestaat uit vier losse blokken van maatregelen, die geen samenhang hebben, sterker nog; elkaar op veel punten zullen gaan tegenwerken. En bovendien wat de uitvoering betreft op een groot aantal punten afhankelijk is van een uitzonderingspositie vanuit Europa, waarvan de kans levensgroot is dat Nederland die niet gaat krijgen. Een soort wensdenk-akkoord dus dat op geen enkele realiteit is gebouwd. De samenwerking van deze vier partijleiders is als los zand, ze kloppen zich op de borst voor de voor zichzelf behaalde punten, maar aan alles is te zien dat er geen synergie is, geen chemie, geen verbinding, geen samenklank. Hier worden alleen maar de ego’s versterkt in plaats van dat deze worden losgelaten ten dienste van het algemeen belang. Dat maakt dat de samenwerking tussen deze partijen minder is dan de som der delen. In vergelijking met de harmonie van Pinksteren, klinkt het vals. Het eerste kabinet-Wilders in wording is wat mij betreft nu al het lelijkste kabinet in de geschiedenis, zowel qua (het gebrek aan) verbinding tussen de personen als de inhoud van het akkoord. En zal ook geen lang leven beschoren zijn. De eerste hobbel lijkt nu al het benoemen van een minister-president te zijn, waarvan de eerste de beste kandidaat al tot grote problemen leidt.

Wat zou op al deze ellende nu een goed antwoord kunnen zijn? Eerlijk gezegd word ik ook niet blij van de houding van Frans Timmermans als voorman van links Nederland. Vanaf de teleurstellende verkiezingsuitslag zet hij zich nadrukkelijk af tegen alles wat extreemrechts en populistisch is. Daarmee trapt hij eigenlijk in dezelfde val als de al zes maanden lang formerende partijen, die ook hun bestaansrecht ontlenen aan de afkeer ten opzichte van de tegenpartij. Daarmee versterk je alleen maar datgene waar je tegen vecht, hoe terecht dat in jouw ogen ook is. De polarisatie lijkt hiermee alleen maar toe te nemen en komt terug in bijna ieder onderwerp dat onze samenleving bezighoudt, ik denk alleen al aan de kwestie Israël-Palestina.

Dit alles maakt voor mij duidelijk dat we echt in de overgang, de transitie zitten van ons ankerpunt en onze identiteit verleggen van de groep naar onszelf, ons innerlijk, onze essentie. Dan kom ik dus weer terug op de voorwaarden die nodig zijn om te komen tot een samenklank en samenwerking die ons doet uitstijgen boven ons zelf, ons ego en een nieuwe verbinding tot stand brengt.

Vanuit dat in onszelf gevonden ankerpunt, maken we ook contact met ons talent, ik schreef daar eerder over, en vanuit dat talent geef je vorm, vaak kleinschalig aan dat wat werkelijk bijdraagt aan de wereld. In mijn ogen zou dat dus ieder Kamerlid van GL-PvdA moeten doen. Dus niet zeggen; wat dit extreemrechtse kabinet doet aan onderwijs, aan zorg, aan bestrijding van armoede, dat is waardeloos, maar onderwijs, zorg en armoedebestrijding nu al op jouw manier vormgeven. Projecten ondersteunen die dat nu al doen, zoals bijvoorbeeld Michelle van Tongerloo, die haar huisartsenpraktijk op een heel eigen manier vormgeeft. En dat alles laten zien aan de buitenwereld, zodat er een heel ander beeld ontstaat van waar je als partij voor staat. Dan geef je de transitie van binnenuit vorm en doorbreek je alle verouderde ideeën over wat links of rechts is. Vanuit de verbinding tussen hoofd, hart en handen, zoals Jan Rotmans dat zegt. Dan onderstaat er een onderstroom die als hij sterk en groot genoeg is het geheel doet kantelen naar een samenleving, waarin mens en natuur samenwerken, de toekomst hoopvol is en perspectief biedt. Vanuit de nieuwe geest van Pinksteren.