Leesvaardigheid Nederlandse leerlingen zakt voor het eerst tot onder het Westers gemiddelde
De leesvaardigheid en het plezier in lezen is onder Nederlandse scholieren dramatisch gekelderd. Voor het eerst zakt het Nederlandse niveau onder het gemiddelde van 22 Westerse landen, blijkt uit cijfers van het internationale vergelijkende Pirls-onderzoek (Progress in International Reading Literacy Study) dat iedere vijf jaar de stand meet. De daling is maar ten dele aan de coronapandemie toe te schrijven, meldt het Expertisecentrum Nederlands:
Om de daling te kunnen duiden en enigszins in perspectief te plaatsen, is de leesvaardigheid van leerlingen uit Nederland vergeleken met die van een vergelijkingsgroep van leerlingen uit 21 Westerse landen. Waar leerlingen uit Nederland in 2016 en 2011 een hogere gemiddelde leesvaardigheidsscore behaalden dan leerlingen uit de 21 Westerse landen, zijn de scores van beide groepen in 2021 voor het eerst ongeveer gelijk. Deze resultaten suggereren dat de daling in Nederland niet alleen toe te schrijven lijkt te zijn aan de gevolgen van de coronapandemie, maar dat er meer aan de hand is.
De leestijd onder tienjarigen is ook dramatisch afgenomen. Las in 2016 een kleine meerderheid van 52 procent onder de 10-jarige minder dan een half uur per dag, nu is dat opgelopen tot 63 procent.
“Terwijl kritisch lezen in een tijd met ontwikkelingen als ChatGPT alsmaar belangrijker wordt,” zegt Jeroen Dera, universitair docent Nederlandse Letterkunde, gespecialiseerd in lees-en literatuuronderwijs. Dera noemt de situatie rampzalig. “Steeds meer Nederlanders kunnen minder goed lezen. We denken soms dat we het minder nodig hebben vanwege de technologische veranderingen die wel voor ons werken, zoals ChatGPT, maar het wordt juist alsmaar belangrijker om kritisch te kunnen lezen. Want hoe weet je of een tekst klopt? Door wie is het geschreven? En wat als bijvoorbeeld een politieke partij iets verspreidt wat niet klopt? Om op een veilige manier met technologische ontwikkelingen om te gaan hebben we als maatschappij baat bij meer kritische lezers.”
De huidige tienjarigen zullen het door hun gebrekkige leesvaardigheid ook moeilijker gaan krijgen in het voortgezet onderwijs. De ervaring leert dat er een vicieuze cirkel ontstaat waarbij er steeds minder gelezen wordt omdat dor gebrek aan oefening het plezier ontbreekt. Een derde van de leerlingen zegt geen of heel weinig plezier in lezen te hebben. Alleen in Noorwegen is dat nog minder. Voor lezen geldt jong geleerd, oud gedaan. Kinderen die thuis over weinig boeken beschikken hebben ook een lagere leesvaardigheidsscore.