Laten we Europa bemind maken

De negatieve propaganda krijgt al heel lang voorrang.

De Europese Verkiezingen zijn voor Nederland achter de rug, de uitslag is binnen en de opkomst bekend. Die vertoont een stijgende lijn, maar ligt nog altijd onder de 50%, dus meer dan de helft van de stemgerechtigden stemt niet voor het Europarlement.

Na verkiezingen volgen immer de analyses. Die gaan over de (on)bekendheid van Europese lijsttrekkers, het opleidingsniveau van stemmers, het ‘appeal’ van Europa, hoe kiezers het belang van Europa niet zien en het gaat over de Nederlandse partijen. Hoe die binnen Nederland presteren, zich profileren en natuurlijk wie er ‘won’ (niet noodzakelijkerwijs de partij met de meeste stemmen). Eigenlijk net zoals na Tweede Kamerverkiezingen. Terwijl het gaat over Europa.

En zo blijft de crux buiten beeld. Zowel in de analyses als in de campagnes die aan de verkiezingen voorafgingen. Dat realiseerde ik me dit jaar omdat ik deze verkiezingen anders in ging dan voorgaande edities.

Dit jaar wilde ik weten welke partij zich krachtig uitsprak tegen de genocide in Gaza. Ons demissionair kabinet, de aankomende coalitie, de oppositie in de Kamer, voor mij is de roep om een staakt-het-vuren niet hard genoeg. Dus draaide ik mijn proces om en begon niet in Nederland, maar in Europa zelf. Ik bekeek de programma’s en moties van de Europese fracties om te zien welke Europese parlementariërs mij en mijn standpunt vertegenwoordigen.

Die zoektocht leerde mij veel meer dan alleen aan welke fractie ik mijn stem wilde geven. Het aantal Europese fracties (wie weet het antwoord direct?), waar ze voor staan. Uit welke partijen uit welke landen die fracties opgebouwd zijn. Welke standpunten ze innemen. Hoe progressief of conservatief ze zijn (soms wel, soms niet af te leiden aan de naam). Ik ontdekte hoe complex het is om relatief simpele antwoorden te vinden. Welke Nederlandse partijen bij welke fractie horen bijvoorbeeld. Zo verloor de SP haar zetel in 2019 en is bij geen van de EU-fracties dus terug te vinden. DENK en BIJ1 doen niet mee. BBB en NSC willen zich aansluiten bij de grote Christelijke fractie maar die weten niet of ze dat wel willen vanwege de samenwerking met extreemrechts. De Europese fractie Renew twijfelt om dezelfde reden of de VVD kan blijven. Allerlei prominente websites en media plaatsen VOLT bij de Groene Europese fractie waar ook GroenLinks toe behoort, maar Renew claimt VOLT met D66 en VVD als de afgevaardigden namens Nederland. En PvdA/GroenLinks hebben samen één lijst, maar hun Europarlementariërs komen straks in twee verschillende Europese fracties terecht! Kortom, het valt niet mee om helderheid te krijgen over waar je stem op een Nederlandse partij uiteindelijk in Europa terechtkomt en wat dat qua beleid op Europees niveau betekent.

Nu heeft Europa, dankzij beleid van partijen die graag verantwoordelijkheid over moeilijke beslissingen bij ‘Europa’ leggen, al een lastige reputatie. Brussel! Ver weg. Regeltjes. Het heeft me altijd verbaasd dat pro-Europa organisaties en politici niet vol inzetten op de evidente voordelen, van vrede tot subsidies (voor boeren, cultuur, wegen en nog veel meer) en van geen grenscontroles tot het overal veilig kunnen eten van jam omdat Europa daar normen voor afspreekt. Maar de negatieve propaganda krijgt al heel lang voorrang.

Nederlandse partijen hebben weliswaar hun Europese afvaardiging, maar soms lijkt erop dat zelfs de meest pro-Europa partijen Europa maar matig belangrijk vinden. Hun Europarlementariërs zien het nut, maar verder is het ondergeschikt aan binnenlands nieuws. Zelfs de campagne tijdens de Europese Verkiezingen onderstreept dat.

Ondertussen gaan die parlementariërs straks op in grotere Europese fracties waar ze beslissingen nemen die onze grenzen overstijgen, terwijl daarover nauwelijks gesproken wordt tijdens de campagne. De parlementariërs die het moeten gaan doen, zijn minder in beeld dan de Tweede Kamerlijsttrekkers.

Die focus op het binnenland als het juist gaat over samenwerking buiten de landsgrenzen, zorgt ongetwijfeld voor onbegrip zodra er beslissingen terugkomen die electoraal niet lekker liggen. Dat leidt alleen maar tot een vergroting van de kloof met Europa.

Mijn voornaamste les is deze: Draai het om. Bij Europese Verkiezingen moet de focus naar Europa. Het klinkt zo logisch maar blijkt het niet te zijn.

Over vijf jaar (ja, deze verkiezingen zijn elke vijf jaar) moeten we de boel omdraaien. Zet de Europese fracties, Europarlementariërs en Europese politiek centraal. Maak het logisch om te stemmen op Renew, via D66 of VVD; op The Left, via PvdD; op S&D via PvdA; op De Groenen/Vrije Alliantie via GroenLinks of de Piraten.

Laat als VVD zien waar je in je Europese samenwerking voor vecht. Laat als PvdA zien wat je ‘daar’ in Brussel en Straatsburg voor elkaar krijgt. Maak als D66 duidelijk met wie je in een fractie zit en welke consequenties dat mogelijk heeft. Wees eerlijk over concessies die je bereid bent te doen en om welke reden.

En ook, maak het logisch dat we als kiezers Europese informatie zoeken en vinden. Wat stemmen die Europese fracties als het gaat om LHBTQI-rechten? Het is in lang niet alle Europese landen veilig, dus welke fractie is het sterkst in bescherming van queer inwoners van Europa. Wie zetten zich het concreetst in voor het klimaat? Welke fractie wil van Europa een gesloten fort maken en wie niet? (Ja, lezer, in mijn formuleringen lees je zeker een politieke kleur terug, dat heb je goed gezien. Als jouw wil tot weten draait om samenwerking op leger of boerensubsidies, dan geldt hetzelfde principe dus wind je vooral niet op). Wie zegt wat, over economie, werk, cultuur, sport, infrastructuur, water, mensenrechten?

Als dit is wat we doen, weet je als kiezer beter en eerlijker waar je voor stemt. Waar je stem terecht komt. Welk beleid je steunt. Mooie bijvangst is dat de kennis over ‘Europa’ als vanzelf toeneemt. En misschien ook wel de opkomst.

Onbekend maakt onbemind. Laten we Europa bemind maken. (#Europapa)