'Lang wachten' wordt de norm in Nederland

Koploper deeltijdwerken in Europa zijn heeft ook forse nadelen.

Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) werkt meer dan de helft van de Nederlandse beroepsbevolking parttime, waarbij vrouwen in deeltijd met name domineren. Tegelijkertijd luiden werkgevers en de overheid al geruime tijd de noodklok over personeelstekorten in cruciale sectoren, zoals in de zorg, het onderwijs, bij de politie en in de techniek. Met onheilspellende schattingen over de stijging van de tekorten voor de komende decennia. Vooral vanwege de vergrijzing.

Parttime werken heeft zich dominant geworteld in de Nederlandse samenleving. Vooral veroorzaakt door het prioriteit geven aan een gezonde werk-privébalans. In tegenstelling tot veel andere landen wordt in Nederland veel waarde gehecht aan zaken buiten het werk. Zoals zorgtaken en tijd voor vrienden en familie. Door de soms fors gestegen CAO-lonen in veel sectoren wordt deeltijd werken onbedoeld soms nog gemakkelijker gemaakt, als met minder uren werken en een hoger loon per uur gezamenlijke huishoudens financieel nog goed kunnen rondkomen.

Vanzelfsprekend faciliteert ons sociale stelsel, met kinderopvangtoeslagen en een relatief goede ouderschapsverlofregeling, parttime werken. De oplossing van de structurele personeelstekorten ligt niet in het afschaffen van parttime werk, maar in het stimuleren van meer werkuren voor wie dat kan en wil met de juiste financiële voordelen en prikkels.

Het fulltime werken moet aantrekkelijker gemaakt worden en beter worden gefaciliteerd. Bijvoorbeeld door fikse belastingvoordelen voor meer gewerkte uren en méér investeringen in betaalbare en toegankelijke kinderopvang. Mede door het toeslagensysteem kan méér uren voor arbeid beschikbaar stellen inhouden dat een werknemer netto-netto minder inkomsten overhoudt! Een wel heel bijzondere paradox, die nog steeds opgaat in 2024

Verdergaande automatisering en robotisering kunnen de gevolgen van de personeelstekorten dempen maar vooreerst zeker niet geheel oplossen. Hoogste tijd om de arbeidsmarkt grondig te hervormen en duurzaam te maken. Nederland zal eraan moeten wennen dat op veel gebieden wachten en soms lang wachten als het “nieuwe normaal” moet worden beschouwd.