Labour stevent af op monsteroverwinning, premier Sunak vreest dat hij zijn zetel kwijtraakt

Miljoenen Britten gaan donderdag naar de stembus om af te rekenen met de Conservatieven. Uit de peilingen blijkt dat Labour afstevent op een monsteroverwinning die haar weerga niet kent. De linkse partij zou volgens de voorspellingen de grootste meerderheid ooit kunnen halen sinds 1832. Labour staat ongeveer 20 procentpunt voor de Conservatieven.

Volgens peiler YouGov dreigen 16 Conservatieve ministers hun zetel kwijt te raken. Ook premier Rishi Sunak vreest dat hij niet wordt herkozen, zo heeft hij verteld aan vertrouwelingen. Hij zou daarmee de eerste zittende Britse minister-president zijn die er niet in slaagt om zijn zetel vast te houden. Of het daadwerkelijk zover komt, valt te bezien. Sunak is kandidaat in een district dat bekendstaat als een Conservatief bolwerk. In 2019 kreeg hij nog 63 procent van alle uitgebrachte stemmen.

Terwijl Labour-leider Keir Starmer een foutloze campagne voerde, was het bij de Conservatieven een bende. Zo worden zeker drie naaste medewerkers van Sunak ervan verdacht dat ze kort voor de premier de verkiezingen aankondigde, bij de bookmakers geld inzetten op de verkiezingsdatum.

Het was het zoveelste schandaal voor de Conservatieven, die tijdens de coronacrisis al zwaar onder vuur kwamen te liggen toen bleek dat premier Boris Johnson en zijn medewerkers zich niet hielden aan de regels die ze wel aan de rest van de bevolking oplegden.

De Tories zijn veertien jaar aan de macht geweest. De Conservatieve regeerperiode begon in mei 2010 toen David Cameron zijn intrek nam in Downing Street 10. Om een einde te maken aan de verdeeldheid in zijn partij over Europa organiseerde hij in 2016 het dramatisch verlopen Brexit-referendum.

Cameron voerde campagne voor het Britse EU-lidmaatschap, maar kon niet op tegen de jarenlange desinformatie die rechtse media over de Europese Unie hadden verspreid. Nadat hij het referendum verloor, volgde er een stoet van nieuwe Conservatieve premiers – de ene nog incompetenter dan de andere.

Dieptepunt was vermoedelijk het premierschap van Liz Truss, die in 2022 welgeteld 45 dagen aan het hoofd van de regering stond. Ze slaagde er in zes weken in om het land in een crisis te storten. Haar plan om de belastingen voor de rijken te verlagen zonder daarvoor financiële dekking te regelen, leidde tot een dramatische val van het Britse pond. Britse pensioenfondsen balanceerden op het randje van de afgrond. De centrale bank moest ingrijpen om een financiële ramp te voorkomen.

De Conservatieven laten een chagrijnig land achter, waar de tegenstellingen tussen arm en rijk verder zijn toegenomen. Ook de tegenstellingen binnen de Tories zijn groot. Menigeen vreest voor een scheuring in de partij, die op de uiterst rechtse flank concurrentie heeft gekregen van Brexiteer en Poetin-apologeet Nigel Farage. Hoewel Farage zich omringt met racisten en een veroordeelde witwasser lijkt zijn partij te kunnen rekenen op zo’n 16 procent van de stemmen.