Laatste acht jaren waren heetste ooit, klimaatcrisis dreigt onomkeerbaar te worden

De klimaatcrisis is al lang geen toekomstige dreiging meer, maar een feit. Uit een nieuw VN-rapport blijkt dat de afgelopen acht jaar, de acht heetste jaren op de planeet waren sinds de temperaturen werden bijgehouden. Het rapport werd gepresenteerd op de openingsdag van klimaattop COP27 in Egypte. Daarin staat ook dat de afgesproken maximale opwarming van 1,5 graden “nauwelijks nog te halen” is.

“Onze planeet ligt op koers om een omslagpunt te bereiken waarop de klimaatcrisis onomkeerbaar zal zijn,” waarschuwde VN-secretaris-generaal António Guterres bij de presentatie van het rapport. Dat werd opgesteld door de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO), de VN-organisatie voor weer, klimaat en water. Volgens hun berekeningen lag in 2022 de gemiddelde temperatuur al 1,15 graden boven het pre-industriële gemiddelde (1850-1900). Als gevolg van het klimaatfenomeen La Niña viel de gemiddelde temperatuur de afgelopen twee jaar nog relatief laag uit. Bij de onvermijdelijke terugkeer naar El Niño zal de temperatuur een vlucht nemen, dat fenomeen zal het effect van de opwarming van de aarde nog eens versterken.

Enkele zorgwekkende constateringen uit het rapport zijn dat de uitstoot van schadelijke gassen als CO2, N2O en methaan recordhoogtes hebben bereikt en dat de uitstoot vooralsnog alleen toeneemt in plaats van afneemt zoals afgesproken. De uitstoot van methaan, een gevaarlijk broeikasgas, is zelfs hoger dan het ooit geweest is. Daarnaast stijgt de zeespiegel nu twee keer zo hard als dertig jaar geleden en zijn de oceanen heter dan ooit. De Alpen kenden in 2022 een record qua smeltende gletsjers en op het hoogste punt van de Groenlandse ijskap werd voor het eerst in de geschiedenis regen in plaats van sneeuw waargenomen. 

De snelle opwarming van de aarde, brengt extreem weer met zich mee. Op meer plekken op de wereld, en vaker. Als voorbeelden uit 2022 noemde de WMO de vernietigende overstromingen in Pakistan waarbij zeker 1.700 mensen om het leven kwamen en 7,9 miljoen mensen moesten vluchten. De reeks cyclonen die zuidelijk Afrika teisterden, waarbij met name Madagaskar ernstig te lijden had onder de aanhoudende stortbuien. De extreme hittegolven en periodes van droogte op het noordelijk halfrond, waaronder in China dat de langste hittegolf uit de geschiedenis meemaakte. Ook Europa ging gebukt onder extreme temperaturen, waarbij het in het Verenigd Koninkrijk voor het eerst warmer werd dan 40 graden en rivieren als de Rijn, Loire en Donau op sommige plekken bijna droogvielen. In Cuba en Florida richtte orkaan Ian immense schade aan. 

Wereldwijd hebben nu zo’n 19 miljoen mensen te maken met een voedselcrisis als direct gevolg van de opwarming van de aarde. “Maar al te vaak zijn het degenen die het minst bijdragen aan de klimaatcrisis, die er het hardst door worden getroffen,” zei WMO-baas Petteri Taalas. Het grote verschil met andere jaren is dat in 2022 ook rijkere landen met een sterkere infrastructuur problemen door het extreme weer ondervonden. 

De COP27, de VN-klimaatconferentie, ging zondag van start in badplaats Sharm-el-Sheikh. Op de vorige top, de COP26 in Glasgow, herhaalden de wereldleiders hun belofte uit het klimaatakkoord van Parijs en beloofden daarnaast nog harder te werken om de uitstoot van schadelijke gassen terug te dringen. Sinds die top is de uitstoot alleen maar verder toegenomen. 

Er is veel kritiek op Egypte als gastheer van de COP27, onder meer van Human Rights Watch. Egypte maakt zich systematisch schuldig aan ernstige schendingen van mensenrechten. Naar schatting zitten meer dan 60.000 mensen gevangen vanwege kritiek op of protest tegen de overheid. De bekendste van hen, Alaa Abdel Fattah, zit al sinds 2011 vast vanwege zijn leidende rol in de opstand die de val van toenmalig president Hosni Mubarak inluidde. De afgelopen zes maanden is hij in hongerstaking, voorafgaand aan de COP27 kondigde hij aan ook te stoppen met water drinken. Onder andere Greta Thunberg, die niet op de COP27 aanwezig is omdat ze de top een "forum voor greenwashing, leugens en bedrog" noemde in een land dat mensenrechten schendt, verklaarde zich solidair met de politieke gevangenen.