Laat Civil War de toekomst zien die ons te wachten staat?

Nico schrijft een serie over oorlog. Dit is het vijfde deel.

Wat bezielt een regisseur die een oorlogsfilm maakt? Heeft zij of hij gewoon belangstelling voor het thema oorlog? Wil hij laten zien dat oorlog van alle tijden is en wil hij daarom dat het publiek er begrip voor kan opbrengen? Zwicht hij voor het grote geld van de financiers die belang hebben bij aandacht voor dit thema? Of wil hij juist tonen hoe verderfelijk oorlog kan zijn?

In het verleden heb ik menig oorlogsfilm gezien. Dat hoorde er op een of andere manier gewoon bij. De eerste film die goed is blijven hangen was ‘The Bridge on the River Kwai’. Over Britse krijgsgevangenen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in Birma een spoorbrug bouwden. Ik zie de brug nog voor me, in vlammen opgaan en hoor de soldaten de marsmuziek fluiten. ‘The Longest Day’ over D-day (budget $ 10 miljoen) die de landing van de geallieerden in Normandië liet zien, zal ik ook niet snel vergeten. En zo kan ik nog even doorgaan.

Maar op een bepaald moment had ik er genoeg van, dat geweld en die herrie, en ik besloot, dom als ik vaak ben, nooit meer een oorlogsfilm te bekijken. Totdat ik met deze serie begon. Daarin mag het aspect oorlogsfilm niet in ontbreken.

Vorige week bezocht ik met mijn dochter de prettige KINO-bioscoop in Rotterdam om naar ‘Civil War’ te kijken. Dat bleek een bijzondere ervaring. In het AD (12/4/24) schreef Gudo Tienhoven er uitvoerig over. “Civil War laat de kijker voelen wat een oorlog is. Het bloedstollende Civil War schetst een akelig beeld van de nabije toekomst. Want, een Amerikaanse burgeroorlog, hoe ‘sciencefiction’ is dat nog?”

De Britse regisseur Alex Garland, ook bekend van sciencefictionproducties als ‘Ex Machina’ en ‘Annihilation’, zegt: “Het gaat in algemene zin over de maatschappelijke spanningen van nu. Over hysterie en angst, volgens mij twee emoties die wereldwijd overheersen. Ik wilde een film maken over hoe dat zich manifesteert. Volgens mij zien we dat terug in onder meer de enorme polarisatie, in het succes van populistische politici en in het merkwaardige verschil tussen ons online- en echte leven. Het is een en al verdeeldheid. En als de samenleving is ontwricht, kan dat leiden tot horror. Ik zeg niet dat het gaat gebeuren, maar het zou me ook niet verbazen.”

Wat we zien, nadat het zaallicht is gedoofd, is een felrealistische road-movie, waarin twee journalisten en twee fotografen in de verschrikkingen van een in de toekomst geprojecteerde Amerikaanse burgeroorlog belanden. Het minutenlange schietgeweld aan het eind, in Washington, had wel wat minder gemogen.

We vonden het een boeiende en interessante film, die vooral veel vragen opriep. Vraag 1 is wat de regisseur precies bezielde? De uitleg die hij (eerder in deze kritiek) gaf, las ik pas achteraf. Civil War hield enigszins het midden tussen een blockbuster (een term uit WO II) en een arthouse-film. Ik vroeg me ook af in hoeverre deze fictie een voorbode is van de werkelijkheid die zou kunnen ontstaan als Trump daadwerkelijk als president herkozen wordt? We misten het aspect van haat jegens de traditionele media, die vandaag de dag steeds vaker opgeld doet. Maar als het Alex Garland er vooral om ging om de waanzin van hedendaags oorlogsgeweld aan de kaak te stellen, dan is hij daar wat mij betreft aardig in geslaagd.

Volgende keer: signalen als voorbode van een mogelijk naderende oorlog.