Laat Amsterdam baas in eigen stad zijn: stop doorgeslagen marktwerking

Wie door de straten van Amsterdam loopt, ziet overal de gevolgen van de doorgeslagen vrije marktwerking: het centrum is verworden tot een walhalla voor commercialiteit, binnen de ring wonen is onbetaalbaar geworden voor gewone mensen, en de overlast en prijsopdrijving van Airbnb loopt de spuigaten uit.

Al deze zaken zijn symptomen van de doorgeslagen vrije marktwerking, die helaas ook samenhangt met de Europese integratie. De interne markt is heilig verklaard en het vrij verkeer van kapitaal en diensten krijgt op basis van de Europese verdragen voorrang op andere maatschappelijke belangen en de rechten van mens, dier en milieu. De steeds verdergaande economische integratie in de EU zorgt ervoor dat de sociale ongelijkheid tussen mensen groeit doordat overheden en gemeentes steeds minder ruimte hebben om in te grijpen in de markt. Zo verliezen ook Amsterdammers en hun bestuurders steeds meer grip op de stad.

Neem bijvoorbeeld het feit dat dankzij Brussel tal van publieke zaken als markt moeten worden beschouwd. Of het nu gaat om de post, het spoor of onze energiebedrijven, al deze zaken zijn onder druk van de liberaliseringsmachine die Brussel is geworden geprivatiseerd – met alle gevolgen van dien. Hetzelfde geldt voor belangrijke dienstverlening die gemeentes organiseren voor hun inwoners: het aangaan van lange-termijn relaties met bijvoorbeeld een betrouwbare thuiszorginstelling of een schoonmaakbedrijf is er niet meer bij, omdat gemeentes verplicht zijn om aan te besteden. Dit is vaak echter helemaal niet in het belang van de mensen die afhankelijk zijn van deze instellingen en juist behoefte hebben aan stabiliteit en een langdurige relatie. Zo pakt goedkoop vaak uit als duurkoop, ten koste van de meest kwetsbaren.

En wat te denken van de snode plannen van Brussel om de zogenaamde notificatierichtlijn in het leven te roepen, waarbij het democratische proces lamgelegd kan worden door vergaande Brusselse bemoeienis? Als het aan de Europese Commissie ligt, worden lokale overheden straks verplicht om elk voorstel dat aan het verkeer van diensten raakt vooraf te melden aan de Europese Commissie. Denk bijvoorbeeld aan het aanpakken van Airbnb of het weren van de zoveelste Nutella- of toeristische kaaswinkel uit het straatbeeld. De Commissie kan op haar beurt de besluitvorming van de gemeente een halfjaar stilleggen, waardoor er geen vooruitgang geboekt kan worden op deze dossiers – een halfjaar! Deze bizarre sabotage van de lokale democratie laat zien hoe de tentakels van Brussel zich zelfs op het meest lokale niveau van de politiek vastgeplakt hebben. Gelukkig zijn de onderhandelingen onder druk van de SP voorlopig stilgelegd.

Last but not least kan Amsterdam rekenen op nóg meer expats die straks neerstrijken in onze overvolle stad als gevolg van de verhuizing van het Europese Medicijnagentschap. Dit Agentschap, dat de taak heeft om de veiligheid en effectiviteit van nieuwe medicijnen te controleren, maar onder permanente druk van de farmaceutische industrie staat, verhuist van Londen naar Amsterdam als gevolg van de Brexit. Alsof er niet al genoeg dure gebouwen stonden op de Zuidas, herrijst er straks nog een gigantische wolkenkrabber aan de horizon, en moeten er woningen vrijgemaakt worden voor de bijna 1000 medewerkers die er komen te werken. Deze duurbetaalde ambtenaren zullen onherroepelijk een prijsopdrijvend effect hebben op de toch al oververhitte woningmarkt in Amsterdam – en oh, gezien het Commissieambtenaren zijn betalen ze geen cent belasting.

Wat de SP betreft moet het afgelopen zijn met deze EU die vrijbaan biedt banken en bedrijven en de happy few, ten koste van Amsterdammers, publieke diensten die van ons allemaal zijn en de lokale democratie die ons tegen de markt moet beschermen. De SP is een partij die strijdt voor de belangen van mensen die vooral lokaal geworteld zijn, afhankelijk zijn van lokale en nationale voorzieningen en nu juist de klappen opvangen van de doorgeslagen Europese integratie. Daarom pleit de SP voor een nieuw Europees verdrag, waarin de interne markt begrensd wordt, nationale staten en de lokale democratie weer meer zeggenschap krijgen over de economie, en sociale rechten en het milieu altijd voorrang krijgen op de vrije markt. Want daar waar de vrije markt ongestoord haar gang kan gaan, delven mensen, dieren en het milieu het onderstip – ook in onze prachtstad.