Kutmarokkaan

Omdat de uitnodiging voor de 4 mei-lezing voor mij toch niet is weggelegd kan ik nu wel verklappen dat ik Abdelkader Benali wel eens voor kutmarokkaan heb uitgemaakt. Leuke vent, die Abdelkader, we gingen een tijdje de theaters langs met een programma over onze gedeelde passie, hardlopen. Of ik onder invloed was toen ik dat nare woord eruit flapte herinner ik me niet, de precieze aanleiding trouwens ook niet.

Omgekeerd heeft Benali vast ook wel eens een zware belediging aan mijn adres geuit. Sterker nog: het zou me teleur stellen als het niet zo was. Want zulke jongens zijn wij: we roepen wel eens iets voordat we er grondig over nagedacht hebben. Als we dat wel zouden doen waren we vast modelburgers.

Ik herinner me dat we fantaseerden over Abdelkaders deelname aan de Olympische marathon. Het was in de tijd dat Nederlandse schaatsers een Belgisch paspoort gingen aanvragen, om de Winterspelen te halen. Ik had uitgezocht dat Benali een marathon zou kunnen lopen in ongeveer dezelfde tijd als het Surinaamse record. Zo goed kon hij rennen, en: er is geen Surinamer die serieus een marathon loopt. Zei hij, of ik. Gelukkig heeft toen niemand dat opgeschreven, en waarschijnlijk is ons een proces vanwege discriminatie bespaard gebleven. Maar we hebben wel heel erg gelachen, sorry mensen…

Iedere psycholoog weet dat humor een manier is om ellende te verwerken. Ik herinner me een Joodse man die uit het concentratiekamp was teruggekeerd en die leed aan ernstige posttraumatische stress. Op goede momenten vertelde hij Jodenmoppen, snoeihard, maar ik moest er erg om lachen. Dat die man dat kon!

Er wordt steeds minder gelachen in ons land. En daarmee komt ons vermogen om te relativeren zwaar onder druk te staan. Iedereen die Abdelkader Benali een beetje kent weet dat de man impulsief en creatief is, dat hij razendsnel denkt en soms iets zegt dat niet helemaal goed doordacht is. Maar: je kan met hem lachen, hij bulkt van de energie en hij heeft het hart op de goede plaats. Daar is geen wetenschappelijk bewijs voor, maar zouden we ook nog enige waarde mogen toekennen aan mensenkennis en het gevoel?

Het internet heeft een oneindig geheugen. Maar de context van een uitlating en de ‘tone of voice’ gaan er verloren. Als we dat niet meer kunnen relativeren ontstaat er een hele kille samenleving, die warme mensen als Benali geen podium meer gunt.

Dit is een subjectief betoog, maar mag dat ook nog een keer? Laten we deze casus aangrijpen om de menselijke maat weer leidend te laten worden. Dan mag je fouten maken, omdat je daar van kunt leren. Als de 4 mei-lezing straks door een robot wordt uitgesproken heeft geen mens meer interesse in de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog, en wat we daar nog iedere dag van kunnen leren.