Kritiek op antiracismeprotest gaat altijd over vorm, toon of timing

Voor het eerst in maanden was ik op maandag 1 juno weer in Amsterdam. Niet om op het terras te zitten of mijn beste vrienden op te zoeken maar om een protest bij te wonen. Met een mondkapje op en handschoenen aan, zoals de organistoren van BlackLivesMatterNL alle demonstranten hadden gevraagd, zette ik koers naar de Dam.

Ik arriveerde vroeg en nam plaats op een van de kruisjes die de organisatoren op de klinkers hadden aangebracht. De kruisjes waren zo uitgemeten dat er tussen elke demonstrant anderhalve meter afstand zou zitten. Na verloop van tijd werd het drukker op de Dam. Ook tussen de kruisjes stonden nu mensen. De anderhalve meter kon niet meer gewaarborgd worden. Desondanks deed iedereen zijn best om afstand te houden. Om ons heen was er niemand die geen gehoor had gegeven aan de oproep om een mondkapje te dragen. Ik voelde me veiliger dan bij een gemiddeld bezoek aan de Jumbo City in Den Haag.

Toen het protest groter begon te worden was het wachten op de verontwaardiging die je wist dat zou komen. Je kan er immers vergif op innemen dat er kritiek komt op de vorm, de toon, de plaats of de timing van een antiracismeprotest. Elke fucking keer. Protesteren tegen Zwarte Piet? Niet in december, niet bij de intocht, niet in aanwezigheid van kinderen, niet met gebruik van het woord racisme. Het moet in Nederland namelijk wel, wat er ook op het spel staat, gezellig blijven.

Hier zit nou de crux. Wij Nederlanders houden van gezelligheid, niet van ongemak. We houden van het idee dat wij tolerant (bah) zijn, en dat we het hier goed voor elkaar hebben. We vinden niets vervelender dan mensen die daar een kritische kanttekening bij plaatsen.

Vandaar ook het gebrek aan ophef bij de rijen voor de terrassen of de Primark, bij de polonaise in Brabant of de overvolle stranden en parken. Want dat is allemaal reuzegezellig. Bovendien vragen deze bijeenkomsten niet van ons dat we onszelf een spiegel voor te houden. Een protest tegen racisme doet dat wel. De keuze om het te hebben over de vorm en niet over de inhoud leidt de aandacht af van waar het over gaat: racisme. En vergis je niet, dat is ook een Europees probleem. En een Nederlands probleem.  We doen nog steeds aan black face en we hebben te maken met diepgeworteld institutioneel racisme bij de politie en de Belastingdienst.

Maar laten we het vooral hebben over die anderhalve meter, want dat is een stuk minder ongemakkelijk dan de waarheden over racisme in eigen land onder ogen zien.

De hypocrisie in dezen is stuitend en kwaadaardig. Annabel Nanninga, Thierry Baudet, Theo Hiddema en nog een aantal verwerpelijke figuren twitterden schuimbekkend over de onverantwoordelijke demonstratie en het optreden van Halsema. (Nu is dat niet zo bijzonder natuurlijk, want elke keer als de naam Halsema voorbij komt krijgen dit soort karakters een rolberoerte en kunnen ze alleen nog maar “Aftreden, nu!” uitkermen. Triggered, much ?) Maar goed, wat deden ze eerder diezelfde middag? Tweeten dat Forum voor Democratie tegen de anderhalve meter afstand is, jawel… Zeg gewoon dat je boos wordt van mensen die een vuist maken tegen racisme and go.

Ook was dit blijkbaar hét moment om weer eens te doen alsof je geeft om kwetsbare groepen. De mensen op de Dam kregen het verwijt onverantwoordelijk en egoïstisch te zijn door in groten getale samen te komen. Maar waar was die verontwaardiging toen Marianne Zwagerman het had over dor hout en Ewald Engelen pleitte tegen een lockdown omdat corona toch alleen maar ‘the old and the obese’ pakte? Dat laatste is, overigens, feitelijk onjuist.

Zullen we dus maar gewoon afspreken dat we de selectieve verontwaardiging achterwege laten en het gaan hebben over de inhoud? Over institutioneel racisme in eigen land, bij de politie, de Belastingdienst en binnen ons politieke bestel. En laten we dan niet vergeten wat een ongelooflijk krachtig signaal wordt afgegeven door duizenden mensen die ten tijde van een wereldwijde epidemie de straat op gaan om te protesteren tegen racisme en onrechtvaardigheid.