Koning biedt na 160 jaar excuses aan voor slavernij-misdaden, fu tru

160 jaar nadat de Nederlandse staat de slavernij afschafte en 150 jaar nadat dat ook daadwerkelijk gebeurde heeft koning Willem-Alexander persoonlijke excuses aangeboden voor de wrede praktijken waar ook zijn eigen familie een fortuin mee heeft vergaard. Hij zei dat de excuses door hem "met hart en ziel intens beleefd" worden. De woorden van de koning, die sprak tijdens de Nationale Herdenking Slavernijverleden in het Amsterdamse Oosterpark, werden door het aanwezige publiek op applaus onthaald. 

"Van alle vormen van onvrijheid is slavernij wel het meest kwetsend, het meest vernederend, het meest mensonterend. Een medemens zien als koopwaar waarover je naar goeddunken kunt beschikken. Als een willoos werktuig om winst mee te maken. Dat je kunt vastketenen, verhandelen, brandmerken, afbeulen, straffen, straffeloos doden zelfs. De afgelopen tijd hebben de Koningin en ik veel gesprekken gevoerd, in Nederland en op de eilanden in het Caribische deel van het Koninkrijk. We hebben gesproken met mensen die hun wortels hebben in Suriname en ook met mensen die een binding hebben met Indonesië. Onder hen mensen die maar drie generaties terug hoeven te gaan voor een familielid dat in slavernij werd geboren. Zij hebben ons duidelijk gemaakt hoezeer de pijn nog steeds in de haarvaten zit."

Uit onderzoek is inmiddels duidelijk geworden dat Nederlandse bedrijven ruim 600.000 mensen uit Afrika hebben ontvoerd en tot slaaf gemaakt om te werken op plantages. Alleen al bij het vervoer over de oceaan kwamen 75.000 slachtoffers om het leven.

De koning eerde degenen die in verzet kwamen, zoals de held Tula op Curacao, of die er in slaagden te ontsnappen aan de Nederlandse wreedheden en in de binnenlanden van Suriname wisten te overleven.  

Verzetsstrijders als Boni, Baron en Joli-Coeur daagden vanuit de uitgestrekte bos- en moerasgebieden in Suriname het onmenselijke slavernijsysteem uit. Hun heldhaftigheid – en die van vele anderen – getuigt van trots en kracht die niet te breken is. Heel soms is de stem van een zwarte vrijheidsstrijder via geschreven bronnen aan ons overgeleverd. Zoals de stem van Tula, de leider van de opstand van 1795 op Curaçao. Vijf maanden geleden waren wij samen met onze oudste dochter op de plek waar hij woonde en werkte: de toenmalige plantage Knip. Hoe redelijk en menselijk klinken Tula’s woorden in onze moderne oren. Hij beriep zich op de idealen van de Franse Revolutie en de gelijkheid van alle mensen, ongeacht hun kleur. “Wij willen niemand kwaad doen’, zei hij. “Wij verlangen niet anders dan onze vrijheid.” Het antwoord van het bevoegd gezag was bruut en genadeloos. Tula werd als straf geradbraakt en onthoofd.

De koning maakte ook duidelijk dat de gevolgen van de misdadige praktijken tot op de dag van vandaag doorwerken in de maatschappij, zoals in de vorm van racisme, de ideologie die bedacht werd om de praktijken van de slavernij te 'rechtvaardigen'. 

Wij dragen de gruwelijkheid van het slavernijverleden met ons mee. De gevolgen daarvan zijn vandaag nog steeds te voelen in racisme in onze samenleving. Op 19 december vorig jaar heeft de minister-president namens de Nederlandse regering excuses aangeboden voor het feit dat mensen in naam van de Nederlandse staat eeuwenlang tot handelswaar zijn gemaakt, zijn uitgebuit en mishandeld. Vandaag sta ik hier voor u. Als uw Koning en als deel van de regering maak ik vandaag deze excuses zelf. Ze worden door mij met hart en ziel intens beleefd.

De koning maakte het daarna persoonlijk. Hij constateert dat het huis van Oranje niets heeft ondernomen tegen deze praktijken die inmiddels officieel erkend zijn als misdaden tegen de menselijkheid. Hij wijst er op dat slavernij op Europees grondgebied verboden was verklaard, wat er op wijst dat ook toen duidelijk was dat de slavernij moreel en wettig onacceptabel is. Hij stelde dat het officiële, onafhankelijke onderzoek naar de rol van het Huis van Oranje-Nassau, dat op zijn initiatief wordt uitgevoerd, meer duidelijkheid zal geven. "Maar voor het overduidelijke gebrek aan handelen tegen deze misdaad tegen de menselijkheid, vraag ik vandaag, op deze dag dat we samen het Nederlands slavernijverleden herdenken, vergiffenis."

De koning herinnerde er ook aan dat aan de dag van vandaag 60 jaar van strijd en activisme is voorafgegaan om Nederland tot dit inzicht te brengen:

Het is vandaag zestig jaar geleden dat een groep Surinaamse Nederlanders door de binnenstad van Amsterdam trok met spandoeken waarop stond ‘Ketie Kotie fri moe de’. Zij ontstaken het herdenkingsvuur dat wij vandaag brandend houden. Dit is een belangrijke dag voor iedereen die een binding heeft met Suriname, óók degenen van wie de voorouders als contractarbeiders naar de kolonie kwamen.

De koning riep op nu "samen te bouwen aan een wereld zonder racisme, discriminatie en economische uitbuiting".

Na erkenning en excuses mogen we samen werken aan heling, verzoening en herstel. Zodat we uiteindelijk allen trots kunnen zijn op alles wat we delen. En kunnen zeggen:

Ten kon drai
Tijden zijn veranderd

Den keti koti, brada, sisa
De ketenen zijn verbroken, broeder, zuster

Ten kon drai
Tijden zijn veranderd

Den keti koti, fu tru!
De ketenen zijn verbroken, echt waar!