Kok verscheurde brandbrief Netelenbos

De parlementaire enquêtecommissie Fyra is vandaag begonnen met de openbare verhoren over het debacle met de hogesnelheidslijn

Deze week richt de commissie zich op de aanbesteding van de vervoersconcessie voor de HSL-Zuid. Daarnaast wordt gekeken naar de rol van de Tweede Kamer en de aanbesteding van de Fyra.

Op deze eerste dag worden Arriën Kruyt voorzitter van reizigersvereniging Rover, Ralph Pans (secretaris-generaal van het ministerie van Verkeer en Waterstaat van 1998 tot en met 2002) en Maarten Spaargaren (directeur bedrijfs- en productontwikkeling NS van 2001 tot en met 2008) onder ede gehoord. In totaal worden tot en met 12 juni ongeveer veertig mensen in het openbaar gehoord. ‘De druk was te groot’ 

Inmiddels is het verhoor van de eerste getuige, Arriën Kruyt van reizigersvereniging Rover, begonnen. Kruyt zei in reactie op de eerste vragen dat HSL-Zuid-exploitant HSA wist van de problemen met de Fyra, maar de impact heeft onderschat. Daarvoor heeft zijn reizigersvereniging eind 2012, vlak voordat de Fyra ging rijden, gewaarschuwd. Ook zouden de risico’s bekend kunnen zijn omdat in Denemarken al problemen waren met treinen van de Italiaanse Fyra-producent AnsaldoBreda. 

Toch is er niets gedaan met deze informatie omdat de druk, volgens Kruyt, te groot was om met de Fyra te beginnen. Ook noemde Kruyt het onverstandig om met de Fyra te gaan rijden, ook omdat er niet voor een snel alternatief was gezorgd.

Volslagen naïef

Kruyt zei verder:

Het was volslagen naïef te denken dat de investeringen in de aanleg van de hogesnelheidslijn terugverdiend konden worden uit de opbrengsten van vervoersconcessie 

De politieke wens om door de introductie van marktwerking om de peperdure flitslijn van Schiphol naar België een deel van de in de lijn geïnvesteerde miljarden terug te verdienen, is volgens hem een voorname oorzaak van de latere problemen met de Fyra.

‘Kok verscheurde brief Netelenbos’

Voormalig verkeersminister Tineke Netelenbos schreef premier Kok in 2000 een handgeschreven brief in een uiterste poging hem ervan te overtuigen af te zien van de voorgenomen openbare aanbesteding van de hogesnelheidslijn. Hoewel de landsadvocaat geen juridische problemen met Brussel, of andere vervoerders voorzag, durfde Kok het niet aan. In het bijzijn van Netelenbos verscheurde Kok haar brief. 

Dit zegt voormalig secretaris-generaal van het ministerie van Verkeer en Waterstaat Ralph Pans tegen de parlementaire enquetecommissie Fyra. Netelenbos vreesde voor de risico’s van een aanbesteding en beschikte bovendien over een aantrekkelijk voorstel van de NS, de KLM en Schiphol – de zogeheten Oranje Coalitie – om de flitslijn gezamenlijk te exploiteren. Maar het kabinet wilde er niet aan.   

Opmerkelijk genoeg maakten niet alleen de bij het dossier betrokken ministers van Financiën en Economische Zaken in het kabinet bezwaar tegen een onderhandse gunning aan de Oranje Coalitie. Ook minister Brinkhorst van Landbouw (D66) ijverde binnen het kabinet hartstochtelijk voor een openbare aanbesteding. Hij zou hebben gevreesd voor de reputatie van Nederland in de Brussel.

Einde lijkt nog niet in zicht Hoewel de geplaagde hogesnelheidslijn Fyra al meer dan twee jaar niet meer door Nederland rijdt, is het nog altijd een voortslepend drama waar geen eind aan lijkt te komen met veel technische problemen en gebakkelei over aansprakelijkheid.

 De V250-trein van de Italiaanse bouwer AnsaldoBreda was de grote belofte op het spoor. Treinreizigers zouden vanaf december 2012 binnen no time van Amsterdam naar Brussel kunnen reizen. Maar de Nederlandse en Belgische spoorwegen kwamen bedrogen uit: de treinen hadden meteen last van vertragingen en uitval vanwege grote technische mankementen. 

Parlementaire enquête

De Tweede Kamer besloot een enquêtecommissie in het leven te roepen om de zaak te onderzoeken. De enquête moet meer opheldering geven over het aanbestedingsproject, het afgeven van vergunningen, de besluitvorming en de rol van de overheid.

De commissie heeft eerst feitenonderzoek gedaan en achter gesloten deuren gesproken met ruim tachtig mensen die betrokken zijn geweest bij de snelle trein. Vanaf maandag volgen de openbare verhoren met de hoofdrolspelers, onder wie enkele oud-ministers.

Een parlementaire enquête is het zwaarste onderzoeksinstrument van het parlement om de waarheid over iets boven tafel te krijgen. Genodigden zijn verplicht te verschijnen en moeten een eed afleggen. De verhoren gaan vier weken duren.

Volkskrant:  Verhoren Fyra-enquête begonnen C C foto: ANP