Klimaatmarsen zijn een schreeuw om hulp, de burger kan het niet alleen

Vandaag gaan tienduizenden scholieren uit het hele land de straat op om te demonstreren voor betere maatregelen tegen de opwarming van de aarde, voor hun eigen toekomst en die van Nederland. Ze vragen om politieke moed. Niet omdat ze zelf zulke heilige sojaboontjes zijn, maar omdat als ze moeten wachten totdat zij straks alles mogen bepalen het al te laat is.

De afgelopen weken is er veel geschreven over de vermeende hypocrisie van burgers die pleiten voor meer en zwaardere klimaatmaatregelen. “Jij stoot ook zelf CO2 uit, met je auto en je vliegvakantie en je kinderen, dus houd lekker je bek.” Een vrij effectieve manier om mensen de mond te snoeren, want als je die logica volgt zouden alleen planten recht van spreken hebben. Dat debatteert inderdaad een stuk makkelijker.

Roomser dan de paus Het debat zou echter helemaal niet moeten gaan om wie er roomser is dan de paus (of in dit geval, groener dan Moby), maar over het feit dat de burger dit nu eenmaal niet alleen kan. Zelfs al worden we morgen allemaal veganist en gaan we alleen nog maar op fietsvakantie, dan nog zal de politiek, wereldwijd, afspraken moeten maken om de uitstoot van CO2 terug te brengen en duurzamere energieoplossingen te forceren. Uit onderzoek is gebleken dat slechts 100 bedrijven verantwoordelijk zijn voor meer dan 70 procent van de uitstoot van broeikasgassen sinds 1988, wereldwijd. Consumenten kunnen een klein beetje sturen, door bepaalde dingen niet meer te kopen, maar als het gaat om het soort ingrijpende maatregelen dat nodig is om de huidige opwarming wezenlijk af te remmen en daarmee een kwart miljoen doden per jaar te voorkomen, hebben alleen overheden de macht om de regels te veranderen. Zij bepalen voor een groot deel welke investeringen financieel aantrekkelijk zijn voor bedrijven en kunnen schadelijke bedrijfsactiviteiten ontmoedigen door er meer belasting over te heffen en waar nodig boetes uit te delen.

En zelfs als je het hebt over het gedrag van hypocriete burgers zoals ik, heeft de overheid de mogelijkheid om te sturen. Denk bijvoorbeeld aan snelheidslimieten. Ik houd – net als veel mensen – van (te) hard rijden. Hoe graag ik ook wil dat mijn kinderen veilig een leven op kunnen bouwen in Nederland – bijvoorbeeld in het toekomstige ’s Hertogenbosch aan zee – als ik achter het stuur zit is het net iets te verleidelijk om standaard 10 kilometer te hard te rijden. Maar of ik nu 140 rijd op een 130 kilometer-weg, of 110 op een 100 kilometer-weg, maakt qua uitstoot nogal wat verschil. En hoe irritant trajectcontroles ook zijn, je ziet tegenwoordig bijna niemand meer te hard rijden op de A2 tussen Amsterdam en Utrecht. Een duidelijk geval van effectief overheidsbeleid, dat ook nog eens goed is voor de verkeersveiligheid, luchtkwaliteit van omwonenden én de staatskas.

Flauwekulplannen In een tijd waarin steeds meer mensen gaan inzien dat het onhoudbaar is om zo veel vlees te eten, is het dan ook nogal kortzichtig van ons kabinet om de btw op groente en fruit te verhogen. Om nog maar te zwijgen over de kwalijke gevolgen voor de volksgezondheid. Ook dat is een typisch voorbeeld van een gemiste kans om burgers de goede kant op te sturen. Het subsidiëren van de luchtvaartindustrie door de belastingvrijstelling op kerosine, nog zo’n voorbeeld. Mensen willen best met de trein naar Londen, Parijs en Berlijn, maar niet als het 10 keer zo duur is. Dus waarom niet daarin investeren, in plaats van in onhaalbare flauwekulplannen voor een luchthaven in de Noordzee?

Daarom is het goed dat scholieren vandaag staken voor het klimaat en dat de rest van Nederland op 10 maart de straat opgaat. Politici laten nu eenmaal hun oren hangen naar peilingen, roeptoeters op social media en maatschappelijke druk, dus dan is het aan ons om te zorgen dat we boven het populistische kabaal en de gele hesjes uitkomen.

Als politici willen dat we ophouden met drammen, zullen ze eerst zelf iets moeten doen.