Klassejustitie, het bestaat ook in Nederland

In zijn meesterwerk Tussen de wereld en mij  schrijft Ta-Nehisi Coates over ouderwets racisme, dat dit vooral de verschillende groepen in de lagere klassen tegen elkaar uitspeelde. Tegenwoordig bestaat het racisme uit het in stand houden van hogere en lagere klassen, met racisme als belangrijkste ingrediënt.

Ik moest hieraan denken bij twee opvallende nieuwsberichten deze week. Het eerste ging om Camiel Eurlings, voormalig minister van Verkeer en Waterstaat, tevens de man achter de fiasco’s van de Fyra en de aanleg van HSL-zuid. Naar nu blijkt mag hij achter gesloten deuren zijn zegje doen tegen het Openbaar Ministerie in de zaak die is aangespannen door zijn ex-vriendin, omdat hij haar mishandeld zou hebben. Lekker hoor, rustig in de luwte een ernstige zaak afhandelen. Zou een bouwvakker na een ruzie met zijn vrouw hetzelfde mogen?

Dat Eurlings als bewindsman zijn contacten met de luchtvaartindustrie te gelde kon maken door voor KLM aan de slag te gaan rook naar belangenverstrengeling, maar hij kwam ermee weg. Deze nieuwe zaak neigt echter naar regelrechte klassejustitie. Zet dat eens af tegen een vlogger die de politie jent maar nergens geweld gebruikt of duur betaalde baantjes opstrijkt. Een duur baantje dat Eurlings ook nog eens voortijdig moest opgeven bij KLM door een ontevreden Raad van Bestuur. De vraag wie de maatschappij meer schade toebrengt is een terechte, maar de media-aandacht voor een paar irritante pubers is vele malen groter. 

Ondertussen reisde voormalig Eurocommissaris Neelie Kroes de wereld rond om Europese mededingingsregels te dicteren terwijl ze zelf belangen had in een bedrijf op de Bahama’s – iets wat duidelijk tegen de gedragsregels ingaat die voor haar functie gelden. De uitkomst van dit onderzoek is nog onduidelijk omdat het pas deze week bekend is geworden, maar of Kroes de gevangenis in zal gaan? Dat lijkt toch bij voorbaat onwaarschijnlijk en ik verbaas me over deze zin. Kennelijk wéét ik dat het wetboek van strafrecht niet voor iedereen hetzelfde werkt, ook al wordt ons dat van kinds af aan wel geleerd. Ach, wat ben ik toch naïef: de voorbeelden zijn legio.

Denk aan de woekerpolissen van Dirk Scheringa’s DSB Bank, die tot jarenlange rechtszaken leidden, maar niet tot vervolging van de eindverantwoordelijke: Dirk Scheringa zelf. Iemand die een jaartje wiet verkoopt vanuit huis wordt met pek en veren zijn huis uit getrokken en voorgeleid. Iemand die gezinnen in de financiële ellende stort mag gerust iets nieuws proberen (Scheringa sloot zich vorig jaar aan bij de politieke partij van Hero Brinkman, maar is daar inmiddels al weer vertrokken omdat hij de contributie (!) niet zou hebben betaald). Dominique Strauss Kahn, voormalig directeur-generaal van het IMF, schikte jarenlang in zaken waarin hij in het verdachtenbankje stond: zonder uitzondering seksueel geweld-gerelateerd. De Engelse Cyril Smith, notabene een “Sir”, werd in 1980 gearresteerd op verdenking van pedofilie, maar werd vrij gelaten na hulp van bovenaf. Na zijn dood kwam de ware omvang van zijn misbruik pas naar buiten. Ach, Smith draait zich nog maar eens om in zijn graf. En heeft nooit ergens last van gehad.

Uit bovenstaande (ik geef toe, willekeurige) voorbeelden blijkt wel dat de redenering van Coates hout snijdt. In Amerika, waar hij over schrijft, maar ook in Europa. Een breed onderzoek naar de mate van straffen in vergelijkbare zaken, maar met verdachten uit verschillende klassen zou dan ook zeer wenselijk zijn, omdat justitie niet klasse-gerelateerd mag zijn. De vraag hoe racistisch dan wel klassistisch Vrouwe Justitia in Nederland is moet snel beantwoord worden. Want iedereen heeft wel een gekke oom die op verjaardagen tegen de “zakkenvullers uit Den Haag die elkaar de hand boven het hoofd houden” fulmineert. Ik ben benieuwd naar het antwoord op de vraag of die oom écht zo gek is.