Klachten over het gebruik van “apartheidsregime” zijn een gotspe

Het houdt de gemoederen al een paar dagen flink bezig: presentatrice Natasja Gibbs gebruikte bij een recente uitzending van OP1 het woord “apartheidsregime” om de situatie in Israël en Palestina te omschrijven. Wat bedoeld was als discussiepunt over het vaak dubbelzinnige buitenlandbeleid van tafelgast en CU-leider Gert-Jan Segers, waar hij zelf direct vurig en verdedigend op reageerde, werd een enorme ophef over het woordgebruik van Gibbs.

De Volkskrant bracht het nieuws dat er inmiddels zelfs meerdere klachten tegen Gibbs zijn ingediend bij de ombudsman van de NPO, op initiatief van blogger Jan Dijkgraaf. De klagers vinden dat “de presentatrice haar eigen mening presenteerde als feit”, wat volgens hen “tegen de journalistieke code van de NPO ingaat”. Ze vinden dat de NPO daarom vergelijkbaar op zou moeten treden zoals recent tegen omroep Ongehoord Nederland – een omroep die meermaals openlijk racistische leuzen en extreemrechtse complottheorieën heeft uitgedragen en daarvoor sancties opgelegd kreeg. 

Hoewel het überhaupt te betwisten valt of een scherpe vraag van een talkshow presentatrice getoetst zou moeten worden aan protocollen en eisen die betrekking hebben op het verslaan van journalistieke feiten, kan het geen kwaad die code er even bij te pakken. De officiële journalistieke code van de NPO stelt dat alle gepresenteerde informatie betrouwbaar, nauwkeurig, onafhankelijk en evenwichtig moet zijn. De vraag die de ombudsman dus moet behandelen is: gaat de uitspraak, dat er apartheid in Israël is, tegen die code in? Oftewel: is de claim feitelijk te onderbouwen? 

De gedegen onderzoeken over apartheid in Israël en Palestina liggen voor het oprapen en stapelen zich in rap tempo op. Amnesty International publiceerde vorig jaar een 277-pagina tellend rapport met als conclusie: “This amounts to apartheid as prohibited in international law”. Dit rapport opent overigens met een uitspraak van huidig Israëlisch premier Netanyahu: “Israël is not a state of all its citizens... but rather a nation-state of the Jewish people, and only them”. Ook Human Rights Watch, Joods-Israëlische organisaties zoals B’Tselem en Yesh Din en verschillende Palestijnse organisaties waaronder Al-Haq, Addameer, JLAC en CAC trekken die conclusie op basis van overtuigend en uitvoerig onderbouwde onderzoeken. 

Dat niet alleen: I&O onderzoek in opdracht van PAX laat zien dat 51% van de Nederlandse bevolking het eens is met de stelling “er is sprake van apartheid in Israël”, waar slechts 6% vindt dat er geen sprake van is. Helaas zijn er voorbeelden te over die de realiteit van apartheid bevestigen. Een realiteit met verschillende wetssystemen voor verschillende groepen mensen. De vraag is daarom niet óf er sprake is van apartheid, maar vooral of je dat actief afwijst of niet. 

Er blijft dus maar één conclusie over: zeggen dat er sprake is van apartheid in Israël en Palestina is betrouwbaar, nauwkeurig, onafhankelijk en evenwichtig en voldoet daarmee niet alleen aan de journalistieke code van de NPO, maar ook aan een weloverwogen, oprechte en ethische kijk op de situatie. De aantijgingen zijn dus niets minder dan een gotspe, en de enige rechtvaardige uitkomst is het ongegrond verklaren van de klachten tegen presentatrice Natasja Gibbs. Al deze aandacht moet juist besteed worden aan het bestrijden van apartheid – een misdaad tegen de menselijkheid – in plaats van klachten indienen tegen een presentatrice die dit aan de kaak stelt.