Kissmaster

In de eenzame wereld van tv-klatergoud staat een figuur als Willem Ruis maar één keer in de honderd jaar op.

Met deze geuzennaam kondigde Sidekick/aangever Pierre van Ostade ’s lands eerste échte Quizmaster vaak aan. Niet onterecht, de uitbundige, jongens-achtige verschijning van Willem Ruis wervelde door de studio, maakte een dansje met zijn kandidaten, zoende en flirtte er op los. Met zijn komst vernieuwde en verjongde in één klap het hele Nederlandse televisie-landschap.

Alleen al zijn verschijning zorgde voor verontrust commentaar vanuit conservatieve kringen. Tot dan toe was een quizmaster een keurige mijnheer in pak met strop die zijn kandidaten nooit tutoyeerde. Willem had steevast zijn bovenste hemdsknoopje open, een kettinkje om zijn nek, laarsjes met een stevige hak (zijn trucje om wat langer te lijken) en een gecultiveerd warrig kapsel. De informele omgang met zijn kandidaten en zijn stemverheffingen, Willem schreeuwde graag van gespeeld enthousiasme, maakte hem in no-time tot publiekslieveling.

Hij kon zingen noch dansen maar trad op met giganten als Tina Turner en Julien Clerc. Trad wereldsterren tegemoet als waren het zijn goede vrienden. Het rotsvast geloof in zijn talent daarentegen was echt, de ‘personage’ Willem Ruis was een afsplitsing van zichzelf zoals hij een jaar voor zijn dood verklaarde in een interview met Playboy. In datzelfde interview noemt Ruis de typisch Nederlandse voorkeur voor de underdog. Daarvoor voelde hij zich echter veel te veel professional. Hij vond: “Dat zijn presentatie nooit op werk moest lijken, het moest ogenschijnlijk gemakkelijk gaan. Ik heb al een hekel aan mezelf als ik transpireer. Ik wens niet de underdog te zijn. Veel collega’s wel. Onbeholpenheid staat mij erg tegen”. En hij had gelijk. Niemand kwam, en komt, in de buurt van zijn performance als entertainer.

Briljante goochelaar met menselijke emoties. Hij speelde met de hebzucht van zijn kandidaten, fluisterde hen het juiste antwoord in. Alles ging om de vorm, spanning en sensatie. SHOWTIME! De prijzen waren secundair en het publiek had helemaal niets door, vrat zijn gespeelde manie en enthousiasme en genoot zich suf.

Even leek zijn megalomanie zijn carrière te breken. Hij móest en zou ook filmster worden. Daarvoor stond hij op de nominatie om naast Rijk de Gooijer op te treden als brigadier De Gier in het politieduo ‘Grijpstra en de Gier’.                  Het liep heel anders. Willem Ruis belandde in de thriller ‘Het Beest’, waarin hij een zeer getroubleerde project-ontwikkelaar speelt die zijn eigen moeder de dood in jaagt en vervolgens doordraait. Haakser op zijn normale rol als entertainer kon bijna niet. Ruis destijds over zijn rol: “Dat is wat anders dan dansend cadeaus weggeven”, met een grimlach maar in diepe ernst.                

Er volgde een krankzinnige wedren met de tijd en door allerlei schermutselingen tussen producent John de Mol, regisseur Paul Collet en hoofdrolspeler Willem Ruis werden er een Belgische en een Nederlandse versie uitgebracht.           Ruis nam iedere geplande stap die hij nam bloedserieus maar het publiek gunde hem dat zijpad niet. De film flopte genadeloos en hij keerde, enigszins verbitterd, terug naar het showpodium. N.a.v. de verschijning van zijn biografie schreef ik een stukje in de VARA-gids van oktober 2004; Het acteren in Het beest is heel sec. Ruis is een entertainer, die werd in een rol gedwongen die nog nooit iemand van hem gezien had. De Belgische versie is een indringende Europese thriller. Beluister vooral de prachtige soundtrack. De Nederlandse versie vind ik onbegrijpelijker, maar nog steeds goed.

De brutaliteit, en gevatte platheid van latere generaties entertainers verbleekt bij het optreden van dit raspaard. In werk-opnames zie je de brille van de man. Het cynisme hem eigen, ironisch, sarcastisch en met een dodelijke vermoeidheid die vooral de laatste jaren van zijn facie spatte, maar altijd welbespraakt bleef hij op zijn unieke wijze (on-)Neerlands showmanship bedrijven. Hij pakte iedereen in, alles intens gespeeld gemeend. Iedere stembuiging, zijn body-language, Willem Ruis had zichzelf uitgevonden.

Typische kunstenaar die ’pas na zijn dood wordt gewaardeerd’? Gelukkig niet, hij werd bij leven gevierd en verguist, brandde veel te snel op maar staat nog altijd op eenzame hoogte in zijn professie. In de eenzame wereld van tv-klatergoud staat een figuur als Willem Ruis maar één keer in de honderd jaar op. 38 jaar geleden alweer, op 4 augustus doofden de spotlights voor deze enigmatische entertainer.

Hij wordt nog altijd gemist.