Kindermarketing met EU-geld is geen zuivere zuivel

Het is langzaam maar zeker algemeen bekend dat zuivel in hoge mate bijdraagt aan klimaatverandering, zieke en ongezonde koeien, kalverleed en groen asfalt (v/h weilanden). Desalniettemin verstrekt de EU miljoenen euro’s subsidie om de verkoop van zuivelproducten niet te verlagen maar juist te verhogen.

De EU-regeling voor afzetbevordering van agrovoedingsproducten bedraagt in 2020 € 201 miljoen. De helft is bestemd voor de exportbevordering naar buiten de EU zoals varkensvlees voor China. De andere helft is ter bevordering van de afzet binnen de EU. Zo mag Nederland samen met andere landen 3,6 miljoen euro voor de campagne ‘ Sustainable Dairy in Europe ’ uitdelen.

Doel is om “ de consument meer bewust te maken van de ecologische duurzaamheid van de Europese zuivelsector ”. Want: “ twijfel en verwarring [over het positieve imago van zuivel] nemen zeer snel toe als gevolg van de verspreiding van onnauwkeurige feiten en cijfers over de milieueffecten van de zuivelproductie ”. Dit terwijl de zuivelindustrie “ uiterst proactief is bij het terugdringen van de klimaatverandering en het behoud van het milieu ”. De campagne heeft dan ook tot doel “ een herstel van het vertrouwen en een grotere zichtbaarheid van de gunstige rol van de zuivelsector voor klimaatmaatregelen ”.

Een interessante opgaaf. Koeien en andere grazers produceren enorme hoeveelheden methaan, een broeikasgas dat twintig maal sterker is dan CO2. Weilanden zijn stortplaatsen voor stikstof en plekken waar bijna alle biodiversiteit verdwenen is. De Nederlandse melkveehouderij is door de grote oppervlakte en monocultuur van Engels raaigras en snijmais, in combinatie met hoge uitstoot van stikstof en broeikasgassen de belangrijkste oorzaak van het verlies van de biodiversiteit in Nederland. Daarnaast legt de sector voor de productie van eiwitrijk sojaveevoer een groot beslag op landbouwgronden bijvoorbeeld Zuid-Amerika.

En heel gezond is zuivel ook weer niet. Het is de belangrijkste bron van ongezonde verzadigde vetten en transvetten en de op twee na belangrijkste oorzaak van de te hoge zoutconsumptie. De Gezondheidsraad adviseert daarom al jaren om over te stappen op meer plantaardig voedsel.  Ook het Voedingscentrum vindt dat meer plantaardig en minder dierlijk eten belangrijk is voor onze gezondheid en het milieu.

Ietsje minder in plaats van meer zuivel is dan ook aan te raden, maar de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) heeft daar met de reclamecampagne “ Alles begint met melk ” dat zich onder andere richt “ op gezinnen met jonge kinderen ”, uiteraard   weinig boodschap aan. NZO kreeg voor het verhogen van de zuivelconsumptie van de EU een reclamebudget van € 2,7 miljoen om de crisis als gevolg van een gedaalde melkconsumptie en een verslechtering van het imago van zuivel  aan te pakken en de consumptie van zuivel onder jong volwassenen en kinderen structureel te verhogen.

Ook FrieslandCampina boert goed met EU-subsidies. Voor de periode 2020/2021 krijgen zo’n 200 scholen iedere week gratis zuivel, betaald door de EU. “ Met deze nieuwe invulling kunnen we meer kinderen bereiken dan in de afgelopen jaren ”, aldus FrieslandCampina.  De op één na grootste zuivelcoöperatie ter wereld met een jaaromzet van 11,6 miljard euro krijgt ook nog een bedragje van enige tienduizenden euro’s om schoolmelk in Nederland te promoten. Campina let op de kleintjes. Deze zuivel wordt vanzelfsprekend geleverd door Campina. De “ Fit op school ” reclamecampagne valt onder de regels voor kindermarketing van het ministerie VWS maar deze voorschriften worden genegeerd. Voormalig tophockeyster Naomi van As en Katja Schuurmans worden ingezet om schoolmelk en de producten van Campina te promoten.

Wakker Dier heeft de meest in het oog springende misleidende uitingen voorgelegd aan de Reclame Code Commissie. Zo voerde WD aan dat de melkveehouderij 69% van alle in Nederland geproduceerde mest voortbrengt, dat er geen sprake is van kringloop-landbouw, dat een groot deel van de koeien ziek is door de extreme melkproductie per dier en dat zuivel zeker niet altijd gezond is. Op twaalf punten werd de zuivelcampagne door de RCC en later ook in Hoger Beroep onjuist, oneerlijk en/of misleidend geacht.

De wijze waarop de zuivel wordt aanbevolen, is al eerder bekritiseerd. De gerenommeerde Amerikaanse voedingswetenschapper Walter Willett stelde al in 2011 dat een persbericht van de Universiteit Wageningen over een onderzoek naar de gunstige gevolgen van melk een “ verdraaiing en een verkeerde representatie ” van de feiten was. Volgens de Harvard-professor, die zelf aan het onderzoek had meegewerkt, is er geen verband tussen het drinken van melk en een lagere kans op hart- en vaatziekten.

Frederieke Schouten, tegenwoordig directeur van de Stichting Dier&Recht, maar vroeger gedurende zeven jaar veearts en als zodanig bekend met de gezondheidsproblemen bij melkkoeien: “De tegenwoordige koeien zijn extreem doorgefokt op melkproductie en hebben hierdoor een groot aantal ziektes. Zo heeft ieder jaar een kwart van de koeien een zeer pijnlijke uierontsteking. Omdat ook het gras doorgefokt is en koeien daarnaast enorm veel krachtvoer te eten krijgen, hebben veel koeien darm- en verteringsproblemen door het voer. Aan de koeienvlaaien, die dun en waterig zijn, kun je al zien dat heel veel dieren ongezond zijn. Een normale koe met een gezond dieet heeft namelijk stevige uitwerpselen. Ik kan mij niet voorstellen dat melk van deze uitgemergelde en doorgefokte koeien, die zelf vaak ziek zijn, gezond kan zijn. Tel daar nog de dierenwelzijnsproblemen bij en dan raad ik niemand en zeker geen kinderen aan om nog dierlijke melk te drinken.”

Dier&Recht publiceert een rapport over de gesubsidieerde misleidende reclamecampagnes van vlees en zuivel.