Een kind wordt niet vanzelf digitaal geletterd

De nieuwe minister van Onderwijs heeft een belangrijke klus te klaren: uiterlijk 2019 wordt een nieuw wettelijk curriculum ingevoerd waarin ‘digitale geletterdheid’ wordt opgenomen. Dit is een belangrijke opdracht, want bijna één miljoen basisschoolleerlingen dreigen de komende jaren van school te komen zonder voldoende digitale basisvaardigheden op zak. Dat is een probleem. Het wordt immers steeds belangrijker dat we leren hoe computers denken en werken, net zoals ook het kunnen onderscheiden van verschillende typen informatie onmisbaar is. Je hebt het nodig om grip te houden op technologische ontwikkelingen, om straks een beroep uit te kunnen oefenen waarvan we het bestaan nu nog niet weten en om te kunnen communiceren met bedrijven of met de overheid.

Natuurlijk, veel kinderen kunnen vrij jong al basishandelingen verrichten op een computer, tablet of smartphone. Maar ze zijn niet ‘mediawijs’ en begrijpen vaak niet wat ze doen en wat de consequenties daarvan zijn. Hoe kom je erachter of informatie op internet klopt? Of een website betrouwbaar is? Wat de voor- en nadelen van ICT zijn? Er is veel te leren, van praktische tips over hoe programmeren werkt aan de ene kant van het spectrum, tot uiteindelijk natuurlijk ook hoe je om kunt gaan met morele en ethische kwesties die samenhangen met bijvoorbeeld artificial intelligence en machine learning. Maar thuis pikken kinderen dit soort zaken doorgaans echt nog niet op. Bovendien hebben niet alle kinderen de beschikking over een computer, bijvoorbeeld niet in gezinnen met een laag inkomen. Geen enkel kind wordt vanzelf digitaal geletterd, daar moeten ze mee geholpen worden om digitale ongelijkheid te voorkomen. Nederland heeft eerder voor een vergelijkbare opdracht gestaan. Dat was ruim honderd jaar geleden, toen iemands lees- en schrijfvaardigheid steeds meer zijn positie in de samenleving ging bepalen. Die opdracht is nooit voltooid: Nederland kent anno 2017 maar liefst 2,5 miljoen mensen die onvoldoende kunnen lezen en schrijven. Decennialange onverschilligheid heeft ertoe geleid dat dit het een hardnekkig maatschappelijk probleem is geworden. We moeten er samen voor zorgen dat de geschiedenis zich niet digitaal herhaalt. Het voornemen uit het regeerakkoord om een nieuw curriculum in te voeren is dan ook goed. Toch zijn we hiermee niet klaar. In 2019, als het parlement de wijzigingen hopelijk heeft overgenomen, zullen niet alle scholen ‘als vanzelf’ digitale geletterdheid in alle leerjaren hebben doorgevoerd. De meeste scholen beginnen dan pas, waardoor een flink deel van de leerlingen die nú al naar de basisschool gaat met een digitale achterstand blijft zitten. De helft van de basisscholen heeft op dit moment geen enkele of bijna geen aandacht voor digitale vaardigheden, blijkt uit een inventarisatie van  Mediawijzer.net  en  CodePact. De redenen hiervoor zijn uiteenlopend. Scholen die nu nog geen structurele aandacht besteden aan digitale vaardigheden noemen vaak tijdgebrek, geldgebrek of de digitale vaardigheden van de leerkrachten als problematisch. Sommige scholen weten niet waar ze moeten beginnen. Ze hebben behoefte aan advies en informatie over programma’s voor digitale geletterdheid of ondersteuning in de vorm van financiering van programma’s, het regelen van sneller internet, aan gastdocenten en aan vouchers die het mogelijk maken om met bepaalde methoden aan de slag te gaan. Wij kunnen daarmee helpen. Wij hebben alvast een coalitie gebouwd van maatschappelijke organisaties, techbedrijven, start-ups, bibliotheken, gemeenten, en scholen die vooroplopen. Vanuit die coalitie willen we scholen helpen zich voor te bereiden en kunnen we scholen nu al ondersteunen bij vragen en bij het wegnemen van drempels. Maar we kunnen het niet alleen. Kabinet en Tweede Kamer moeten waar nodig dus echt de vaart er in houden. Die oproep doen we bij deze graag.