Kick Out Zwarte Piet heeft tegelijk gewonnen én racisme een groeikans gegeven

Dat komt omdat het Sints personeel heeft gepolitiseerd

Kick Out Zwarte Piet is zo tevreden met het succes van de afgelopen jaren dat het zijn acties bij sinterklaasintochten staakt. Jerry Afriyie, voorman van de actiegroep, viert dat met een groot interview in de NRC. Er is nog wel enig werk te doen, meent hij maar: “Nederland kan dit examen halen, het heeft ook alle tussentoetsen gehaald.” 

De meeste gemeentes en verenigingen die intochten organiseren, zijn immers overgestapt op de roetveegpiet. De dertig hardliners die dit jaar nog over waren gingen overstag nadat ze een demonstratie in het vooruitzicht was gesteld. Het voorbeeld Middelharnis had laten zien wat voor pijnlijke tonelen zich dan konden afspelen door agressie van voorstanders van de Zwarte Piet.

Kick Out Zwarte Piet wil de aandacht nu verleggen naar actie voor structurele aandacht op scholen voor het slavernijverleden en een nationale herdenking.

Het is echter de vraag of het succes wel zo volledig was. En ook of de acties niet tegelijk contraproductief hebben gewerkt. Het onderzoeksbureau Ipsos I&O hield een peiling waaruit blijkt dat het aantal voorstanders van de traditionele Zwarte Piet weer groeit. Het is nu 38% van de bevolking. 18% wil bij de intochten zowel zwarte als roetveegpieten zien. 35% is zonder meer tegenstander van Zwarte Piet.

Kick Out Zwarte Piet heeft sinds de oprichting op harde wijze de boodschap gebracht dat de traditionele begeleider van Sint Nicolaas een racistische karikatuur is, die niet had kunnen ontstaan zonder het Nederlandse slavernijverleden. Dat is altijd de kern geweest van de boodschap. Wat blanke Nederlanders in hun onwetendheid beschouwden als een onschuldige traditie, was in werkelijkheid een racistische praktijk die kinderen leerde dat personen van kleur minder waard waren.

Dat verhaal veroorzaakte aanvankelijk veel verontwaardiging. Iedereen herinnert zich nog de uitspraak van premier Rutte: “Zwarte Piet is zwart”. Na de eerste demonstraties bij intochten gingen autoriteiten echter met de actiegroep in gesprek om erger te voorkomen. Kick Out Zwarte Piet demonstreerde principieel geweldloos maar altijd wel zichtbaar. Bepaalde elementen in het publiek hadden dan de neiging agressief te reageren en dat verpestte het feest. In een poging rust te creëren ging de ene na de andere gemeente, de ene na de andere intochtvereniging overstag. Het is de vraag of zij dat deden uit schuldbewustzijn of vooral om de intocht te redden. Niemand ging tenslotte dood van een Sint die werd omringd door roetveegpieten. En als mensen, dat nou zo voelden van dat racisme, waarom niet? Laat gaan, jongens. Ook de omroep koos voor de roetveegpiet, niet alleen de publieke, ook de commerciëlen.

Tegelijkertijd nam de aanwezigheid van Sint en Piet in de etalages van de middenstand steeds meer af. Winkeliers willen hun producten onder de aandacht brengen, niet een front worden in de culture wars.

Met alle acties had Kick Out Zwarte Piet nog iets anders bereikt: het had het personeel van Sint Nicolaas gepolitiseerd. Het bood door zijn acties racisten van velerlei snit op een presenteerblaadje een nieuw symbool aan. Geert Wilders zette het behoud van Zwarte Piet zelfs in het partijprogramma. Ze annexeerden de kindervriend en maakten zo vijf december tot een front in hun strijd voor grenzen dicht en wat zij beschouwden als zuiver Nederlandse cultuur. Extreemrechts had er een wapen bij.

Kick Out Zwarte Piet boekte tenslotte zeer ongewild een derde resultaat: veel Nederlanders gelóófden hun mededeling dat Zwarte Piet een racistische karikatuur was maar zij verbonden er een ongewenste conclusie aan: in dat geval was racisme blijkbaar niet zo erg. Wie kon tenslotte iets hebben tegen deze zwarte kindervriend die de liefhebbers tot voor de acties begonnen eigenlijk nooit met Nederlanders van kleur hadden geassocieerd? Ook al ondervonden die vaak hinder van kinderen die hen voor Zwarte Piet aanzagen. Zo leidden de acties van Kick Out Zwarte Piet er mede toe dat racisme en stemmen op racistische partijen in bredere kring dan ooit salonfähig werd. De resultaten bleken op 22 november 2024 en het ziet er niet naar uit dat de capriolen van de PVV-charlatans in het kabinet de positie van Geert Wilders schaden. Integendeel!

Kick Out Zwarte Piet is er niet alleen in geslaagd om de roetveegpiet bij officiële sinterklaasvieringen de overhand te bezorgen, ze heeft ook bijgedragen aan de polarisatie in Nederland. Het is te vroeg om nu al vast te stellen dat Jerry Afriyie zich verheugt op een Pyrrusoverwinning. Is hij als koning Pyrrhus, die na de zoveelste moeizaam bevochten zege op de Romeinen uitriep: “Nog zo’n overwinning en het is met mij gedaan!” Kick Out Zwarte Piet kan zich beter niet té rijk rekenen.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen. Zeker nu de laatste putten niet dicht blijven. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: moslims en overheersing in Europa.