Kan dat gelul over die 17 miljoen virologen eindelijk eens ophouden?

Het ligt Jan en alleman in de mond bestorven. “Nederland kent zeventien miljoen virologen”. Soms staat er ook nog bij “en net zoveel bondscoaches”.

Dat slaat allemaal nergens op. De Nederlandse bevolking onderscheidt zich door een grote mate van volgzaamheid. Op straat heeft de anderhalve meter norm meteen ingang gevonden. Toen de horeca op stel en sprong binnen nog geen twee uur de deuren moest sluiten, gebeurde dat prompt. Het wemelt van de initiatieven om binnen de beperkingen van de lockdown toch wat kleur aan het leven te geven. Van protestdemonstraties zoals in de Verenigde Staten is geen sprake. Jort Kelder heeft met zijn commentaren over het redden van rokende, obese tachtigjarigen zijn eigen imago zwaar beschadigd. Maurice de Hond is weggezet als wijsneus.

In alle talkshows gaan de verhalen van echte virologen over welk onderwerp dan ook er in als Gods woord in een ouderling. Zolang deze crisis duurt, heeft nog niemand zich afgevraagd wat een viroloog voor de kost dóet.

Eens kijken in de Wikipedia. De Nederlandse onderzoeker Martinus Willem Beijerinck geldt als de grondlegger van dit specialisme. Hij identificeerde in het laatst van de negentiende eeuw het eerste (planten)virus. Dat was het begin van een mooie wetenschappelijke carrière. Wie met moderne ogen naar zijn biografie kijkt, ontdekt het scherp gestoken portret van een op hoog niveau functionerende autist. Beijerinck kon enorm tekeer gaan als hij gestoord werd en dat gebeurde nogal gauw. Zijn studenten aan de Technische Hogeschool in Delft veegde hij om het minste of het geringste verschrikkelijk de mantel uit. Met de buitenwereld communiceerde hij zelden, zelfs niet met zijn directe Delftse collega’s. Toch maakte hij school want Beijerinks omgeving had zeker oog voor zijn geniale inzichten.

We weten tegenwoordig allemaal wat virussen doen: ze dringen binnen in cellen van de gastheer waar ze er voor zorgen dat deze nieuwe virussen produceren. Dit is een al te grove omschrijving van wat er gebeurt maar het komt er wel enigszins op neer. Daarom moeten virologen zich diepgaand bezig houden met die gastheren. Ze betreden dan het terrein van de biologie in al zijn facetten. Zo doen zij diepgaande kennis op over de interactie tussen de verschillende virussen en hun gastheren. Ook vergaren zij kennis over de natuurlijke afweer van planten en dieren tegen deze indringers. Mede op basis daarvan proberen zij geneesmiddelen te ontwikkelen en vaccins die immuniteit schenken.

Als het gaat om het bestrijden van een virus voordat zich een remedie, een afdoende therapie of een vaccin heeft aangediend, hebben virologen weinig te bieden. Zij grijpen terug op zeer traditionele middelen, die al eeuwen in gebruik zijn: besmette personen al dan niet bij elkaar op een kluitje in quarantaine houden, plekken waar veel mensen elkaar ontmoeten sluiten, reisverboden. De lockdown ziet er heel modern uit met al zijn eisen op het gebied van hygiène, zijn sterk vergrote beeldopnames van het virus en zijn traceer-apps maar in feite zijn we niet verder gekomen dan onze voorouders uit de middeleeuwen. Toen gingen ze lijders aan de builenpest ook in alles bedekkende kledij tegemoet in een poging het miasma, of de smetstof of hoe ze het noemden tegen te houden.

Wij passen pre-industriële methodes toe op een postindustriële maatschappij en dat in een wereld waarvan de verschillende delen nauwer met elkaar verweven zijn dan ooit. Dat blijkt overduidelijk nu toegangswegen worden afgesloten en grenzen dichtgaan. Ineens blijkt het cruciale onderdeeltje voor een belangrijk apparaat uit de Filipijnen te komen. En de toelevering stokt….

Het is nu al duidelijk dat voor alle lockdowns een enorme prijs betaald zal moeten worden. Hoe hoog die prijs tenslotte uitvalt, weet geen mens. Net zo min als iemand een remedie of een vaccin tegen corona voorhanden heeft. Voorlopig hebben de virologen alleen hoop te bieden. En voor de rest niks.

Dat zijn de feiten en tegen de achtergrond van die feiten zou je een massale kakofonie verwachten van protest tegen wat we nu met zijn allen ondergaan. Niets van dat alles. De mensen gaan ervan uit dat er geen beter alternatief is. Ze willen volhouden. Ze steunen de deskundigen en de bestuurders uit de grond van hun hart. Ondanks alle onzekerheid die ook van hen uitgaat terwijl ze toch bakens van stabiliteit en rust zouden moeten zijn.

Kan dat gelul over die zeventien miljoen virologen eindelijk eens ophouden?