Kamerleden hebben niets geleerd van de toeslagenaffaire

As strooiden zij zich op het hoofd. Zij scheurden hun klederen. De Kamer was net zo goed verantwoordelijk voor het gruwelijk onrecht dat de slachtoffers van de toeslagaffaire was aangedaan. De parlementariërs lieten zich meeslepen door de waan van de dag. Op grond van incidenten eisten zij keiharde maatregelen. De kreten “lik op stuk” en “tot de laatste cent terugbetalen” waren niet van de lucht. Zo was wetgeving tot stand gekomen waar de onrechtvaardigheid als het ware zat ingebakken. Allemaal de schuld van hijgerigheid, scoringsdrift en incidentenpolitiek.

Eerlijk waar, ze zouden het nooit meer doen. Eigenlijk was het blote aftreden van het kabinet als zoenoffer onvoldoende. Er zou een cultuuromslag moeten komen. Dit mocht in Nederland nooit meer gebeuren.

De tranen stonden de Kamerleden in de ogen. Echt waar.

Deze goede voornemens waren nog geen tien dagen oud of zij werden door een groot aantal volksvertegenwoordigers in het haardvuur geworpen. De bizarre eis van Wilders om het leger in te zetten (hij heeft zeker een portret van Pinochet boven zijn bedje hangen) overschaduwde het werkelijk belangrijke aan het Kamerdebat van woensdag over de avondklokrellen. Teveel Kamerleden grepen de vernielingen van de afgelopen nachten aan om keiharde, keiharde, keiharde maatregelen te eisen. Min of meer aangevuurd door minister Grapperhaus – die gezien zijn tv-optredens van de laatste dagen een cursus lelijk en donker kijken lijkt te hebben gevolgd – zongen ze de lof van een boven de markt hangend wetsvoorstel om bij geweld tegen overheidsfunctionarissen het opleggen van taakstraffen te verbieden. Brommen moesten ze, die vernielers, het cachot in. En alle schade vergoeden! Waren zij minderjarig, dan zonder meer de ouders aanspreken. Geen uitzonderingen. Geen soft gedoe. Niet een weekje schoffelen in de zon. Ha!

Het was de Bulgarenaffaire in een ander kleed. Op grond van een paar schokkende televisiebeelden eisen Kamerleden draconische wetgeving die het rechters verbiedt om voortaan rekening te houden met bijzondere omstandigheden en om van geval tot geval te wegen wat een rechtvaardige sanctie is.

Uit de eerste uitspraken tegen relmakers blijkt dat er gezien de ernst van de gepleegde feiten adequate straffen zijn opgelegd. Relmakers zien hun banktegoeden geblokkeerd en hun goederen, zoals auto’s  in beslag genomen in verband met later te betalen schadevergoedingen. Zou daar ook het speelgoed van hun kinderen bij zijn? Worden ouders van minderjarige schadeveroorzakers ook zo aangepakt? En gebeurt dat voortaan altijd? Stel nou eens dat een verstandelijk beperkt kind in een vechtpartij verzeild raakt en een steen gooit? Is het dan altijd een goed idee om in het kader van “tot de laatste cent de schade vergoeden” een heel gezin te ruïneren en aan de bedelstaf te brengen? Of is het wellicht verstandiger te vertrouwen op het oordeel van rechters die alle omstandigheden kunnen meewegen? En is het werkelijk rechtvaardig en slim om desnoods één stenengooier, die je toevallig bij de kladden kon pakken, aansprakelijk te stellen voor alle schade aan een leeggeplunderde winkel? Terwijl de ervaren relmakers, de strafbladbezitters wel weten hoe ze tijdig met hun deel van de buit de pleitvaart moeten nemen?

Wat op de Beijerlandselaan in Rotterdam of bij de teststraat in Urk gebeurde, geeft weinig aanleiding tot een roep om nuance maar zo’n wet moet straks consequent en altijd worden toegepast in alle omstandigheden. Geen uitzonderingen immers! Lik op stuk! Rechters hebben geen kans meer om dankzij maatwerk te voorkomen dat familieleden van daders te hevig en te permanent meegestraft worden voor een delict waar ze part nog deel aan hebben. We hebben gezien wat daarvan komt. Je zou denken dat de parlementariërs iets geleerd hadden sinds ze dat rapport over de toeslagenaffaire op hun bureau kregen.

Maar nee. Politiek blijft incidentenpolitiek. De onbekooktheid regeert. Twee keer nadenken is niet gewenst.

Voor het overige ben ik van mening dat de toeslagenaffaire niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen.