Kamer verliest vertrouwen in coronabeleid kabinet

De Tweede Kamer heeft geen geduld meer met het kabinet als het gaat om de aanpak van het coronavirus. Dat bleek dinsdagavond in het Kamerdebat. Het kabinet oogstte daarin forse kritiek, niet alleen van de oppositie, maar ook van de coalitiepartijen in het parlement.

De toon van het debat stond in schril contrast met dat in de eerste maanden van de coronacrisis. Hoewel de Kamer van meet af aan kritisch was, schaarde het merendeel van de Kamer zich achter Rutte en De Jonge en vertrouwde op een kundige aanpak van een ongekende pandemie. ‘Clementie tonen’, noemde GroenLinks-leider Klaver dat, ‘want het is crisis’. Maar de Kamer is het kwakkelende kabinet zat. Volgens Lodewijk Asscher van de PvdA staan premier Rutte en minister De Jonge (Volksgezondheid) ‘onder curatele’. ChristenUnie-Kamerlid Carla Dik-Faber liet weten klaar te zijn met de quasi-populaire spierballentaal van Rutte en zei ‘liever het eerlijke verhaal’ te horen.

De meeste kritiek was gericht op de gebrekkige testcapaciteit en de vage communicatie vanuit het kabinet. Ook was de Kamer er niet over te spreken dat het duo Rutte en De Jonge zich verschuilen achter het RIVM, bijvoorbeeld bij het gebrek aan mondkapjes in de zorg. Volgens Rutte was dat niet het gevolg van schaarste, maar betrof het simpelweg een richtlijn gebaseerd op het medische oordeel van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Uit een reportage van Nieuwsuur bleek vrijdag dat de mondkapjesrichtlijn in de zorg op 17 augustus stilzwijgend gewijzigd is van niet-noodzakelijk naar noodzakelijk. Volgens Rutte is dat alleen gebeurd omdat er onduidelijkheid over was.

Rutte hield vol dat er geen sprake van is geweest dat zorgmedewerkers hun werk onveilig gedaan hebben. De medische sector zou het RIVM gevraagd hebben of mondkapjes noodzakelijk waren, waarop het antwoord was: ‘Medisch gezien niet. Vervolgens is er wel gevraagd ze dan ook niet te gebruiken omdat er schaarste was’, aldus Rutte. Een zwak verhaal, aldus de oppositie. Lodewijk Asscher verweet de premier de onduidelijkheid over de mondkapjes af te doen als ‘een administratieve kwestie’, PVV-leider Wilders wees Rutte erop dat 18.000 zorgmedewerkers ziek zijn geworden. Jesse Klaver vond dat Rutte zijn ‘fout’ moest toegeven. De premier deed dat niet.

Testen testen testen Dinsdag bleek uit nieuwe cijfers van het RIVM dat het aantal coronabesmettingen de afgelopen week fors is toegenomen en dat het aantal mensen met corona op de ic’s ongeveer gelijk is als dat in half maart, aan het begin van de eerste golf. RIVM-directeur Jaap van Dissel noemde de huidige situatie dinsdagmiddag de tweede golf. De Kamer toonde zich dinsdagavond verbijsterd dat het kabinet niet bij machte lijkt een fatsoenlijk testbeleid te organiseren, terwijl dat cruciaal is voor de virusbestrijding. ‘Het testen, traceren en isoleren staat op losse schroeven,’ zei Dik-Faber.

Eerder op de dag werd bekend dat tienduizend testaanvragen worden afgewezen omdat de capaciteit ontbreekt. Wilders eiste uitleg en zag zich daarin gesteund door coalitiepartijen D66 en CDA die lieten weten niet te snappen waarom er ruim een half jaar na het begin van de pandemie nog altijd niet voldoende getest kan worden. Het kabinet hield vol dat de overbelasting mede veroorzaakt wordt door zogenaamd “pret-testers”, mensen zonder klachten die alsnog een coronatest aanvragen. Eerder bleek al dat een belangrijke reden voor het gebrek aan testmogelijkheden is, dat er te weinig laboratoriumcapaciteit is ingekocht, bijvoorbeeld bij de grote labs in Duitsland. In plaats daarvan werd gekozen voor de vaak kleinere labs waarmee de GGD’s al een contract hadden. Ook grotere labs in Nederland lieten eerder al weten wel capaciteit te hebben, maar nooit te zijn ingezet.

‘Terugkijkend hadden we eerder de testcapaciteit kunnen opschalen,’ vond minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge (CDA): ‘Maar in de context van dat moment was dat een niet voor de hand liggend besluit’. De minister liet weten dat het kabinet inmiddels probeert op te schalen, maar dat het nog weken kan duren voor er voldoende capaciteit is om aan de testaanvraag te voldoen.

Een ander groot kritiekpunt van de Kamer was dat het of het kabinet maar wat doet, inzake de corona-aanpak. Het beleid is niet duidelijk, de maatregelen te vrijblijvend en een minister (Grapperhaus) die zelf geen boodschap heeft aan de regels, wordt door het kabinet de hand boven het hoofd gehouden. D66-leider Rob Jetten wees Rutte en De Jonge erop dat mensen zich alleen aan de regels houden ‘als de overheid de zaken op orde heeft’. Jetten kaartte ook de #ikdoenietmeermee -actie aan van een groepje bekende Nederlanders, aangevoerd door viruswaanzinnige Willem Engel. Volgens Jetten is dat een direct gevolg van het vage coronabeleid van het kabinet.

Jesse Klaver was het met Jetten eens en is #ikdoenietmeermee slechts het topje van de ijsberg. Hij denkt dat het vertrouwen in de overheid bij veel meer mensen in hoog tempo verdwijnt, ook omdat er geen enkel perspectief geboden wordt. ‘Mensen moeten weten waar het kabinet naartoe werkt,’ aldus Klaver. ‘Het kabinet verliest zijn grip op het virus en het vertrouwen in de samenleving’, zei SP-leider Marijnissen.

Premier Rutte liet weten dat het kabinet de ontwikkelingen scherp in de gaten houdt, maar dat er vooralsnog geen sprake is van nieuwe maatregelen. Wel liet hij weten dat er weer meer persconferenties komen, waarschijnlijk elke twee weken. Over de nodige regionale aanpak wordt nog met de verschillende regio’s onderhandeld, zei Rutte. Ook dat zorgde voor onbegrip in de Kamer: ‘De tweede golf is er en de premier moet de gereedschapskist nog vullen,’ concludeerde Lodewijk Asscher.