Jouw eigen vrijheid stopt waar je die van een ander gaat inperken

Het is 2 oktober. Beyoncé komt optreden. Je bent onderweg ernaartoe. Je weg wordt geblokkeerd omdat er mensen zijn die jou daar niet willen hebben. Ze roepen: “Er zijn 365 dagen in een jaar. Je kan elke dag naar haar concert gaan, maar niet vandaag.” De landelijke intocht is een koloniale voorstelling, die één keer per jaar plaatsvindt. Wij willen een tegengeluid laten horen. Daarom gaan we ieder jaar naar de intocht. Zo lang de NTR en de gemeente racisme blijven faciliteren en het ons in onze steden, huiskamers en schoolgebouwen opdringen, hebben wij daar alle recht toe. Volgens de verdachten moeten wij hiervoor een andere dag uitkiezen. Maar hoe kies je een andere dag als het moment zich maar één keer per jaar voordoet? De NTR, tegen wie wij primair protesteren, heeft het hele jaar door de kans om met ons in gesprek te gaan over een mogelijke moderne invulling van de traditie – er zijn inmiddels tal van voorbeelden van Piet zonder raciale connotaties – maar laat het na. Geen gesprek, geen dialoog, ze zijn allesbehalve oplossingsgezind. Gevoelloos en kil kijkt de NTR van een afstand, totdat die ene dag per jaar komt, waarop ze zich tussen het volk moeten begeven. Waar het in werkelijkheid op neerkomt: als wij de NTR ter verantwoording willen roepen voor de racistische invulling van de intocht, hebben wij maar één dag. Ik zeg het nogmaals, één dag. En die ene dag werd ons afgenomen.

Omsingeld Een moeder achterin de bus, ze vind het allemaal hartstikke spannend. Het is de eerste keer in haar leven dat ze gebruik maakt van haar demonstratierecht. “Ik doe het voor onze kinderen, Jerry”, vertrouwt ze mij toe als ik een praatje met haar maak. Ik groet meer mensen in de bus. Een jongeman uit Zwolle, een koppel uit Nijmegen, een moeder uit Utrecht, oude bekenden, maar vooral nieuwe gezichten knikken naar mij als ik voorbij loop. Een studente uit Utrecht wilde weten of ze ergens mee kon helpen. Ik zie dat sommige mensen stiller zijn dan anderen. Ik pak de megafoon en vertel ze hoe mooi wij allemaal zijn en maak wat grapjes om de spanning weg te nemen. Plotseling zwermen auto’s en een motor voor de bus en eromheen. We zijn omsingeld. De motorrijder maant ons om aan de kant te gaan staan. Inzittenden van de auto’s laten hun gebalde vuisten zien, uit hun autoraam richting de bussen. De sfeer wordt nog grimmiger als wij merken dat sommige mensen hun gezicht bedekt hadden. De chauffeur probeert door te rijden, er duikt plotseling een motor voor onze bus en stopt drie stappen voor de bus. Het was remmen of over de motorrijder heen rijden. Hij remt! Keihard! Er zijn gewonden. Maar even later wil de politie niets anders weten dan wie de motorrijder probeerde te overrijden. Omgekeerde wereld. Onze chauffeur moet zich legitimeren. Daarna verdwijnt de agent weer. Geen woord, geen interesse of de inzittenden van onze bus het goed maken. Alsof wij er niet waren. De agenten keken dwars door ons heen. Alleen het welzijn van de verdachten was belangrijk. En ze maakten een praatje, later zou ik teruglezen dat het “over het weer” ging. Vriendelijk gelach werd uitgewisseld en handen werden geschud. Wij keken verstomd door de barst in de voorruit van de bus naar dit schouwspel.

Rechtvaardigheidsgevoel Een jonge witte schrijfster, 22 jaar, vorig jaar heeft ze samen met anderen foto’s gemaakt met de slogan van onze campagne: Zwarte Piet is Racisme. Tijdens de blokkade kan ze mij amper aankijken als ze bibberend tegen mij fluistert: “Ik wist niet dat jullie zo onrechtvaardig worden behandeld. Van een afstand is het echt makkelijk te geloven wat ze over jullie schrijven. Je moet echt een keertje mee zijn gegaan om te beseffen hoe onrechtvaardig jullie worden behandeld.” Een jonge tiener mocht van zijn moeder mee. De luxe om mee te maken hoe de rechtsstaat werkt. Al onze protesten zijn veilig voor kinderen. Want wat is onveilig aan ergens staan met een shirt, en jouw mening op een vreedzame manier verkondigen? Er werd hem maar een uur democratie gegund. Een uur na vertrek vanaf Duivendrecht, wordt zijn rechtvaardigheidsgevoel permanent aangetast. Ik hoop dat deze rechtszaak zijn en mijn geloof in de rechtsstaat enigszins kan herstellen.

Er is mij in aanloop naar vandaag meermaals duidelijk gemaakt: deze zaak draait niet om de vraag of Zwarte Piet racisme is of niet. Ik kan u verzekeren, de discussie rond Zwarte Piet gaat daar evenmin over. Als ooit een incident dat voortreffelijk heeft aangetoond, is het wel de blokkade vorig jaar op de A7, in de achtertuin van deze rechtbank.

Knecht Het gaat niet over Zwarte Piet. Uiteraard. Dat de knecht slecht getimed is in 1850 tijdens ons slavernijverleden en ons doet denken aan die zwarte buurman of het enige zwarte meisje in de klas, in Friesland, ook al zeggen wij van niet, laten wij even buiten beschouwing.

“Waarom houd je je bezig met een fictief figuur dat niemand kwaad doet?”, vraagt de een. “Waarom haat je Nederland, nadat wij je halfblote voorouders uit de rimboe hebben gehaald?”, wil de ander weten. Ik zal de rechtbank de veelheid aan voorbeelden van bedreigingen en doodverwensingen besparen. Want wij zijn niet hier om het over Zwarte Piet te hebben. Wij gaan voor het gemak doen alsof de 34 mensen die hier terecht staan, voor ieder ander protest de snelweg even onverschrokken plat hadden gelegd. Ze waren toevallig in de buurt voor een broodje, en bleven rondhangen, bij een tankstation, langs de snelweg, want tja, dat doen mensen, volwassen mensen, op een zaterdagochtend.

Wit geweld Ik weet niet of Friezen zwarte mensen niet mogen, maar ik weet dat velen hun laatste centjes hebben gedoneerd aan mensen die levens in gevaar hebben gebracht, om mij en anderen de mond te snoeren. De afgelopen dagen is de sfeer in de rechtbank net als een jaar geleden op de snelweg: gemoedelijk! In de wandelgangen hoor ik mensen zelfverzekerd roepen “Ze kunnen 9 jaar krijgen, maar dat gaat ‘em heus niet worden. Ze komen waarschijnlijk weg met een taakstrafje, of geldboete.’’ Een strafje? Voor het blokkeren van de snelweg, de schending van de vrijheid van meningsuiting, een inbreuk op de vrijheid van personen en voor opruiing? Kan het dan toch zo zijn dat het witte geweld loont? Want mij is veel meer afgepakt voor het dragen van een t-shirt met mijn mening erop. Dit is mijn land, maar ik heb niet de luxe om anderen de grens te wijzen of om snelwegen te blokkeren. Ik heb dit land enkel teruggegeven wat ze mij heeft meegegeven en toch moet ik elke dag aanhoren: “Rot op naar jouw eigen land”. Dit is ook mijn eigen land, maar als ik op de dreigementen af mag gaan, mag ik blij zijn dat ik nog leef.

Het is 2018 en wij moeten nog harder voor de rechten van zwarte kinderen vechten dan voor dierenrechten. Er wordt geen moment onbenut gelaten om mij en mijn kinderen te vertellen wat ons gevoel zou moeten zijn, hoe ons toekomstperspectief eruit zou moeten zien, wat voor schoolopleiding ze mogen genieten. En oh wee als dat prachtige kind, dat god geschonken kind, denkt zelf wel te weten wat goed is voor haar, dan breekt de hel los. Want je moet de juiste kleur hebben om als individu gezien te worden.

Wet En het erge is dat het eigenlijk niet uit zou mogen maken of een persoon een uur geleden in Nederland is gearriveerd via de baarmoeder of via Schiphol. Het recht om onrecht aan te kaarten en/of daar iets aan te doen, bepaalt de wet en niet de burger, is mij geleerd. Maar wij hebben mensen op de snelweg, die daar anders over denken. Zij zijn geboren in een land waar alledaags racisme net zo normaal is als de broodtrommels. De pluriforme samenleving en vooral het gedeelte “rekening houden met elkaar” is hen totaal ontgaan. Het idee dat je hier geboren en getogen moet zijn én een witte huidskleur moet hebben om je uit te kunnen spreken over misstanden in het land, gaat mij een stapje te ver. Dan ben ik maar “ongezellig”. Zeker wanneer dit het land is dat Afghaanse meisjes vertelt dat ze naar school moeten en zich niets van oude tradities moeten aantrekken. Afrikaanse landen vertellen hoe ze hun kinderen moeten opvoeden. Als wij haantje de voorste willen zijn bij misstanden elders, moeten wij ook tegen een ‘storm in een glas water’ kunnen.

Dit gaat zeker niet over Zwarte Piet. Maar ook niet over de kinderen. Wie kan voor kinderen zijn en tegen een oproep voor een feest voor alle kinderen? Ik heb twee kinderen. Een racismevrije omgeving creëren voor mijn kinderen hoort bij mijn ouderlijke verantwoordelijkheid. Mevrouw Jenny Douwes heeft net als ik een zoon. Ik wil haar feliciteren met haar kind. Koester hem, bescherm hem, houd hem stevig vast. God verhoede, maar mocht hij ooit gepest worden op school, hoop ik dat je geen genoegen neemt met “het is traditie”. Zoals je het bij mij probeert af te dwingen.

Burgemeester Ik ben meer dan verheugd dat de verdachten zich een jaar na dato eindelijk moeten verantwoorden voor hun misdaden. En hopelijk krijgen ze stuk voor stuk hun verdiende loon. De ernst van de zaak mag duidelijk zijn. Dit was niet een nuchter Fries uitje op de A7. Dit was een georganiseerde misdaad. Mensen achtervolgden ons vanuit een andere stad om anderen op de hoogte te houden, een betoging te verhinderen, mensen te bedreigen en vervolgens geld te inzamelen omdat je weloverwogen de wet hebt overtreden. Er was niets spontaans, noch ludieks aan wat die ochtend plaats heeft gevonden in aanwezigheid van de politie en voor de ogen van de burgemeester en heel het land. Intimiderend en dreigend werd onze demonstratie beëindigd voordat die was begonnen. En vervolgens moesten wij een jaar lang aanhoren hoe trots men wel niet is. Zonder enig berouw paradeert men triomfantelijk voor onze ogen, terwijl mensen nog niet van de schrik zijn bekomen. Jonge mensen die in een split second hun geloof in het rechtssysteem hebben verloren, moeten toezien hoe de mensen die hun rechten hebben geschonden worden bejubeld en op handen worden gedragen. Hoe herstellen wij dat? Hoe herstellen wij het feit dat wetten van dit land moesten wijken omdat onze mening een deel van het volk niet aanstond? Eigenrichting boven de rechtsstaat moet men gedacht hebben. En het meeste verwerpelijke is dat de politie erbij stond en nog net niet meedeed.

Dit was niet de eerste keer dat onze rechten werden afgepakt, maar dit was de duidelijkste. Wij hebben een databestand met de persoonlijke verhalen van de inzittenden van de bussen. Het geeft een goed beeld hoe de impact van de blokkade op de demonstranten heeft ingehakt. Wij zijn geen “beroepsdemonstranten” die ieder jaar weten hoe wij met aanvallen moeten omgaan. Wij zijn vaders, moeders, studenten, docenten, jongeren, politici, professionals. Onze acties komen voort uit reële zorgen over de sociale- en economische positie van zwarte Nederlanders, en de kant die wij op dreigen te gaan in ons land. De blokkade op de A7 was niet de eerste keer dat wij met een blokkade te maken hebben gehad. Dit is wat ieder jaar op de loer ligt. Als het niet de politie is, is het de burgemeester, als het niet van hogerop komt, dan komt het van extreme groeperingen of witte ouders.

Herstellen Ook al ben ik van mening dat meer mensen hier terecht hadden moeten staan, en wij zijn ook niet tevreden over de rol van de politie en de burgemeester. Het stemt mij gerust dat de misdaden van de verdachten niet stilletjes in de geschiedenis verdwijnen. Het stemt mij gerust dat het OM alles wat die dag mis is gegaan hiermee enigszins probeert te herstellen. Wij beseffen zeer goed dat onze strijd voor gelijke kansen en gelijke rechten voor alle Nederlanders niet geliefd is bij iedereen. Maar het geeft niemand het recht om doelgericht onze levens en die van vele anderen in gevaar te brengen. In een pluriforme samenleving hebben wij allemaal rechten en plichten. Ik onderstreep dan ook de woorden van de wetenschapper Floor Biemans: “Jouw eigen vrijheid stopt waar je die van een ander gaat inperken.” Ik weet dat wij de afgelopen acht jaar in Nederland geen leiderschap hebben gekend. Waarschijnlijk al veel langer. Wij zijn ontdaan door het slechte voorbeeld van onze premier en onze politieke leiders. Het onderwijs gaat al jaren achteruit. Wij zijn verweesd. Op zoek naar een nieuw verhaal. Een verhaal dat dichter bij ons staat. Een verhaal dat onze oude gewoontes niet te snel van ons afpakt en ons onze zekerheid en veiligheid teruggeeft. Wij zijn op zoek naar nieuwe helden. Ik snap dat. Maar geloof mij Friesland, dit zijn geen helden. Uw kinderen, en mijn kinderen, verdienen betere helden.