Journalistiek? Of je worst lust

Afgelopen zaterdag verscheen in Trouw het artikel Hoe schadelijk voor het milieu is het eten van vlees nou écht? Voor wie het artikel niet gelezen heeft, het antwoord op de vraag over vleeseten stond er niet in. Maar wat er wel in stond was een uitstekend voorbeeld van journalistiek zonder ruggengraat en zonder respect voor de feiten. Een vorm van journalistiek die al jaren de norm is waar het gaat om de bio-industrie en rechtstreeks indruist tegen de belangen van de lezers.

De aanleiding voor het artikel was de inschatting van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) van de impact van vlees. Zij stellen dat hoe schadelijk een product of activiteit voor het milieu is afhangt van hoeveel broeikasgassen er vrijkomen tijdens het (productie)proces. Door de broeikasgassen met elkaar te vergelijken bepalen ze welke producten en activiteiten wel of niet milieuvriendelijk zijn en daar wordt het overheidsbeleid op aangepast. Het is dus zeer belangrijk dat zij geen fouten maken.

Grote fout Nu heeft Armanda Govers , oprichtster van de stichting Even Geen Vlees, de berekening nog eens onder de loep genomen en ontdekt dat het PBL wel degelijk een fout heeft gemaakt. Een grote fout zelfs. De uitstoot van broeikasgassen voor de productie van dierlijke producten ligt namelijk 75 procent hoger dan ingeschat. 75 procent!

Je vraagt je misschien af hoe het PBL er zo naast heeft kunnen zitten of hoe we zeker weten dat mevrouw Govers het juist heeft. Het antwoord is simpel: De berekening van het PBL was niet compleet. Kort door de bocht bestaat de uitstoot van dierlijke producten uit drie onderdelen: de uitstoot van de productie en import van veevoer, de uitstoot van het droogleggen/voorbereiden van land, en de uitstoot van de dieren zelf. Het PBL heeft alleen naar de dieren zelf gekeken en heeft zowel de enorme hoeveelheden veevoer als het droogleggen van land over het hoofd gezien en komt daardoor 75 procent te laag uit.

Gemiste kans Mevrouw Govers heeft deze informatie, helder uitgelegd met verwijzingen naar recent wetenschappelijk onderzoek, in een persbericht de wereld ingestuurd. Een kans voor journalisten, die als taak hebben de overheid te controleren, om met minimale inspanning een grote fout bloot te leggen. Al het werk was al voor ze gedaan!

Dat gebeurde echter niet. In plaats daarvan bleef het stil bij meerdere grote kranten en wijdde alleen Trouw er een artikel aan. In dat artikel werd niet alleen nul keer genoemd dat het verschil 75 procent is, er werd zelfs in twijfel getrokken of de berekening van het PBL wel te hoog uitkwam en niet juist te laag. De journalist zette namelijk tegenover mevrouw Govers en de stichting Even Geen Vlees een andere stichting, de pas opgerichte Agri Facts, die het tegenovergestelde claimde. Dat de voorzitter van deze stichting een melkveehouder is, die zeer toevallig claims maakt die het gunstigste zijn voor zijn eigen portemonnee, en dat de onderbouwing voor zijn claims kant noch wal raakte, diskwalificeerde hem gek genoeg niet voor een prominente plek in het artikel. Het artikel eindigde met de mededeling dat de woordvoerster van het PBL niet inhoudelijk op stichting Even Geen Vlees wilde reageren. “Maar het staat eenieder vrij ons te bekritiseren.”

Wat voor wereld willen we? Is het vreemd dat een melkveehouder bereid is om alles te zeggen om zijn eigen inkomsten te beschermen? Nee. Is het vreemd dat een overheidsinstantie niet wil erkennen dat ze een grote fout hebben gemaakt? Nee. Is het vreemd dat een journalist, die overtuigend bewijs heeft dat de overheid een grote fout heeft gemaakt, besluit om dat te presenteren als niets meer dan een meningsverschil en het er gewoon bij te laten wanneer de overheid niet wil reageren? Ja. Dat is vreemd. En het is compleet onacceptabel.

Ik snap dat we allemaal graag zoveel mogelijk vlees en andere dierlijke producten blijven eten. Ik snap dat ‘we weten niet hoe slecht het is’ een veel leukere boodschap is dan ‘het is veel slechter dan we dachten.’ Maar is het niet belangrijker dat journalisten ons de waarheid vertellen in plaats van dat wat we willen horen? Is het niet belangrijker dat de overheid verantwoordelijk wordt gehouden voor haar fouten en dat de bio-industrie niet gepresenteerd wordt als een betrouwbare bron, juist wanneer we het hebben over de schade die door hen wordt aangericht? Of willen we echt leven in een wereld waar journalistieke integriteit wordt opgeofferd voor een plakje worst?