Jos Collignon is luidruchtig veroordeeld, maar in stilte vrijgesproken

In maart van dit jaar ontstond veel ophef over een cartoon in de Volkskrant van tekenaar Jos Collignon. De cartoon leidde direct na publicatie tot heftige reacties en zware beschuldigingen aan Collignon. De tekening zou antisemitisch zijn en er werden vergelijkingen getrokken met Nazi-Duitsland.

Robber Kopuit, lid van de programmaraad van de Joodse Omroep diende een strafklacht tegen Collignon in en meldde zich ook bij de Raad voor de Journalistiek voor een klacht.

Naar nu blijkt is de klacht door de officier van justitie geseponeerd, omdat deze oordeelde dat de cartoon niet strafbaar was. De Raad van de Journalistiek laat desgevraagd weten dat de klacht evident niet-ontvankelijk was. De media waarin Collignon luidruchtig van antisemitisme was beschuldigd, bleven pijnlijk stil toen bleek dat hij niets strafbaars had gedaan. Op de cartoon van Collignon is een arm te zien die een pak geld in de binnenzak van PVV-leider Geert Wilders stopt. In een tekstballon bedankt Wilders de gever in het Hebreeuws. Hero Brinkman, rechtsonder in beeld vertaalt: ‘Dank u beleefd en maakt u zich geen zorgen.’ Boven de cartoon staat de tekst: ‘geheimzinnigheid blijft over financiering Wilders’. De cartoon verscheen een kleine week nadat de PVV had laten weten dat de partij  zich niet zou houden aan de verplichting een jaarverslag in te leveren waarin staat welke giften de partij heeft ontvangen.

Antisemitisch Journalist Joost Niemöller was de eerste die over de tekening schreef. Hij vond de tekening weerzinwekkend en schreef op het weblog de Dagelijkse Standaard:

Het is een cartoon die doet denken aan de van jodenhaat vergiftigde cartoons die in de kranten in het Midden Oosten worden afgedrukt, waarin ‘de Jood’ een bijna onzichtbaar wezen is, dat zijn ware aard verbergt, en achter de schermen complotten uitbroedt met als doel geld en macht naar zich toe te trekken. Het is ‘De mythische Jood’ zoals we die kennen uit de nazifilm Der Ewige Jude.

Over Collignon oordeelde Niemöller hard:

Ook de mensen die ‘deugen’ volgens de links correcte mores, deugen in bepaalde opzichten heel erg niet. Jos Collingon is er zo een. Onder het mom van ‘lollige’ Wilders kritiek schuilt onvervalste Jodenhaat, en dit keer niet eens meer met het excuus dat het gewoon kritiek op Israël zou zijn.

Bij het artikel in de Dagelijkse Standaard stond opvallend genoeg niet de volledige cartoon. Hero Brinkman was niet zichtbaar en ook de tekst die boven de cartoon stond en context aan de tekening gaf (‘geheimzinnigheid blijft over financiering Wilders’) was weggelaten. De geamputeerde versie van de cartoon werd door de Joodse Omroep en andere media overgenomen

Andere fora Ook op andere fora dan de Dagelijkse Standaard werd Collignon in scherpe bewoordingen veroordeeld. Zo betitelde journalist Bas Paternotte de tekening op  GeenStijl als “een cartoon die niet had misstaan in het van haat doortrokken Nazi-weekblad Der Stürmer dat als motto had ‘Die Juden sind unser Unglück’.”

Er waren ook publicisten die het voor Collignon opnamen. Zo bestreed Ewout Klei op Republiek Allochtonië dat de tekening van Collignon antisemitisch was. Het stuk van Klei leidde een week later weer tot een reactie van Ratna Pelle. ‘Cartoon met als onderliggende boodschap dat het oké is om joden te vervolgen’

Joost Niemöller wijdde een tweede blog aan de zaak waarin hij zijn verbazing uitsprak over het feit dat serieuze media, uitgezonderd Elsevier, geen aandacht hadden besteed aan de aanklacht tegen Collignon. Niemöller ging in zijn veroordeling van de cartoon nog een paar stapjes verder en concludeerde:

De Volkskrant drukt een cartoon af, met als onderliggende boodschap dat het oké is om Joden te vermoorden. Een cartoon die opvallend sterk lijkt op een antisemitische cartoon in Der Stürmer. Er komt een strafklacht over. De media zwijgen. (..) In Duitsland begon het met Der Stürmer. Hier begint het in de Volkskrant? Nederland zwijgt en kijkt toe. Zo ging het al eens eerder.

Uitspraak officier van justitie Afgelopen week reageerde Collignon op het stuk dat Ratna Pelle in april op Republiek Allochtonië schreef. Naar aanleiding daarvan mailde ik Collignon en ontving van hem de uitspraak van de officier van justitie die als volgt op 10 mei van dit jaar had geoordeeld:

De cartoon beeldt uit dat Wilders geld ontvangt en dat het daarbij gaat om een schimmg gebeuren. De gever blijft immers onbekend en het ontvangen geld wordt snel weggestopt. Aangezien Wilders bedankt in het Hebreeuws en zegt dat de gever zich geen zorgen moet maken, lijkt de cartoon te suggereren dat Wilders in ruil voor geld (of met geld als beloning) de belangen dient van Israelische geldschieters.

Recent is de financiering van politieke partijen en met name die van de PVV onderwerp van maatschappeijke discussie geweest. Er hebben diverse geruchten gecirculeerd dat de PVV mede door Joods-Israelische of Joods-Amerikaanse geldschieters zou worden gefinancierd.

Een zeer voor de hand liggende interpretatie van de cartoon ziet op deze omstandigheid, en kan dan worden beschouwd als zijnde een kritische bijdrage aan het maatschappelijk debat over de manier waarop de partij van Geert Wilders wordt gefinancierd, en welke (ongewenste) invloed daar eventueel van uit gaat. Deze interpretatie leidt tot het oordeel dat de cartoon niet strafbaar is.

De officier van justitie schrijft dat de cartoon ook zou kunnen worden opgevat alsof joden op slinkse wijze opereren en achter de schermen aan de touwtjes trekken (‘het joods complot’). Dat zou mogelijk wel strafbaar kunnen zijn. Toch meent de officier dat de eerste interpretatie zoveel meer overheersend is, dat ervan kan worden uitgegaan dat Collignon slechts die eerste boodschap heeft willen overbrengen. De cartoon is daarom niet strafbaar.

Een mailtje aan de Raad voor de Journalistiek levert het antwoord op dat “klager niet als rechtstreeks belanghebbende kon worden aangemerkt en daarom in zijn klacht evident niet-ontvankelijk was.”

Geen nieuws De uitspraak van de officier van justitie haalde de media niet. Het was blijkbaar geen nieuws. De beslissing van de Raad voor de Journalistiek ook niet. Geen bericht in de Elsevier en ook niet op GeenStijl. Ook de Joodse Omroep wist er niets over te melden. Iedereen was de cartoon alweer vergeten. Zelfs Joost Niemöller, die in de cartoon toch bijna de opmaat voor een nieuwe holocaust zag, heeft niets meer geschreven over de zaak. Het gevolg is dat wanneer je nu ‘antisemitisme collignon’ googelt een onvolledig beeld krijgt: je leest alleen maar dat Jos Collignon is aangeklaagd. Je kunt stellen dat Collignon hierdoor flink beschadigd is.

Henk, Ingrid en Jos Joost Niemöller schrijft op de Dagelijkse Standaard over een andere zaak, namelijk die van Henk (van Ingrid) die eind juni een Turkse buurman doodsloeg. Direct hierna werd de vraag gesteld of er sprake was van racisme. De Officier van Justitie verklaarde dat er geen sprake was van een ‘discriminerend motief’. Niemöller schrijft:

Een blanke man die een Turkse man doodslaat in Almelo, wordt in de media neergezet als de racistische ‘Henk’ van de spreekwoordelijke ‘Henk en Ingrid’, alleen maar omdat de man Henk heette en zijn vrouw Ingrid. Nu is vastgesteld dat er van enige racisme geen sprake is, wordt dit maar een klein bericht.

Niemöller heeft gelijk: journalisten en bloggers zijn er als de kippen bij wanneer iemand van racisme wordt beschuldigd, maar tonen maar weinig belangstelling wanneer iemand wordt vrijgesproken. Dat geldt blijkbaar ook wanneer iemand van antisemitisme wordt beschuldigd.

Naschrift naar aanleiding van opmerkingen op twitter: Het feit dat de officier van justitie heeft geoordeeld dat de cartoon van Collignon niet strafbaar is, betekent uiteraard niet dat dat de tekening door sommigen nog steeds als kwetsend en antisemitisch kan worden ervaren. Verder verwijs ik voor mijn opvattingen over de vrijheid van meningsuiting naar dit blog.

Dit artikel verscheen eerder op de weblog van Ewoud Butter

Volg Ewoud Butter ook op Twitter